شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۴۸ ـ ۴۹)
بخش چهارم
ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!
۱
چو دارند گنج از سپاهی دریغ
دریغ آیدش دست بردن به تیغ
چه مردی کند در صف کارزار
که دستش تهی باشد و کار، زار؟
معنی تحت اللفظی:
اگر به نظامیان حقوق و مستمری داده نشود، از جنگیدن پرهیز می کند.
کسی که تهیدست و بدحال باشد، نمیت واند در میدان جنگ دلاوری از خود نشان دهد.
سؤال
سعدی
در بیت اول شعر،
دیالک تیک ریاضت و (۱)
را
به شکل دیالک تیک جانبازی و بهزیستی بسط و تعمیم می دهد و سختی کشیدن سپاهیان را مغایر با عدل و انصاف می داند.
جواب
سعدی
در بیت اول شعر،
دیالک تیک ریاضت و لذت
را
به شکل دیالک تیک جانبازی و بهزیستی بسط و تعمیم می دهد و سختی کشیدن سپاهیان را مغایر با عدل و انصاف می داند.
سؤال
این دیالک تیک، به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک جهانشمول داد و (۲) است :
جواب
این دیالک تیک، به معنی توسعه و تعمیم دیالک تیک جهانشمول داد و ستد است:
سر دادن سپاهیان برای کشور (داد) و مستمری گرفتن و سختی نبردن به هنگام صلح (ستد).
منطق سعدی صریح و قاطع و روشن است:
اینجا صحبت از احسان و انفاق نیست.
سپاهیان نه گدا، بلکه رزمنده اند، که سر بر دست دارند، برای حفظ همبود و تمامیت ارضی کشور و حاکمیت طبقه حاکمه.
آنها نان به ازای جان می خورند و لذا باید در رفاه به سر برند، نه در مشقت و سختی.
سؤال
سعدی
در بیت دوم شعر،
دیالک تیک ریاضت و لذت را به شکل دیالک تیک رنج و (۳) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی
در بیت دوم شعر،
دیالک تیک ریاضت و لذت را به شکل دیالک تیک رنج و گنج بسط و تعمیم می دهد:
دریغ داشتن حقوق و مستمری دائم از سپاهی، همان و خودداری او از نبرد، همان.
سعدی واقع بینی بی همانند است، نه پنداربافی یاوه پرداز.
سؤال
قانون دیالک تیکی (۴) و ستد
قدمتی دیرین دارد و برای سعدی اساسی ترین قانون جهانشمول همچنان معتبر و همه جا معتبر است.
جواب
قانون دیالک تیکی داد و ستد قدمتی دیرین دارد و برای سعدی اساسی ترین قانون جهانشمول همچنان معتبر و همه جا معتبر است.
حتی خدا را هم گزیر و گریزی از این قانون نیست:
انجام عمل خیر، همان و پاداش اخروی و حتی دنیوی، همان:
توانگرا، چو دل و دست کامرانت هست
بخور، ببخش، که دنیا و آخرت بردی
معنی تحت اللفظی:
ثروتمند باید بخورد و ببخشد
تا
هم در دنیا خوش باشد و هم در آخرت.
حدیث درست، آخر از مصطفی است
که بخشایش و خیر دفع بلا ست.
معنی تحت اللفظی:
بنا بر حدیث مستند از رسول خدا
احسان
به
دفع بلا
منجر می شود.
در هر دو بیت شعر
دیالک تیک داد و ستد
به
اشکال زیر بسط و تعمیم داده می شوند:
۱
دیالک تیک خوردن (نعمات) و بخشیدن (نعمات)
۲
دیالک تیک احسان در دنیا و بهشت در عقبا
۳
دیالک تیک بخشایش و آسایش (فقدان بلا و بدبختی)
پایان
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر