سیری در شعری از میررا علی معجز (24 )

میرزا علی معجز

(1252 ـ 1313)

(1873 ـ 1934)

رسول پیگیر هومانیسم، رنسانس و روشنگری

ویرایش، ترجمه و تحلیل از

میمحا نجار

او دور رستمی، راکب رخش ائدن

او دور هیکل نادری، نقش ائدن

شه عباسه نام نکو، بخش ائدن

قلم دور قلم، بارک الله قلم

·        معنی تحت اللفظی:

·        قلم است که رستم را بر رخش می نشاند.

·        قلم است که هیکل نادر را نقاشی می کند.

·        قلم است که به شاه عباس، نام نیک می بخشد.

·        قلم است، قلم.

·        آفرین بر قلم.

·        شاعر روشنگری در این بند شعر دیالک تیک وسیله و فونکسیون را به شکل دیالک تیک قلم و تحریر و تصویر و تحریف و تجلیل بسط و تعمیم می دهد:

1

او دور رستمی، راکب رخش ائدن

·        در این مصراع شعر از فونکسیون تحریری قلم پرده بر می افتد:

·        ازتحریر اساطیر ملی و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر است.

2

او دور هیکل نادری، نقش ائدن

·        در این مصراع شعر از فونکسیون تصویری قلم پرده بر می افتد:

·        تصویر شخصیت های تاریخی و انتقال آن از نسلی به نسلی دیگر.

3

شه عباسه نام نکو، بخش ائدن

·        در این مصراع شعر از فونکسیون تحریفی و تجلیلی قلم پرده بر می افتد:

·        اعطای نام نیک و یا نام بد به شخصیت های تاریخی و انتقال آن از نسلی به نسلی دیگر.

4

·        فونکسیون قلم در هر صورت روشنگری و یا ضد روشنگری است.

·        قلم وسیله است.

·        قلم هم وسیله تنویر افکار عمومی است و هم وسیله تخریب افکار عمومی است.

·        قلم هم می تواند به نقد سلاطین چپاولگر و خونریز بپردازد و هم می تواند آب به آسیاب آنان بریزد:

·        هیکل کثیف شان را نقاشی کند و یا به ناروا به آنها نام نیک اعطا کند.

5

یازار گونده مینلرجه فرمان سخت

ایه ر باش اونا صاحب تاج و تخت

سپهدار و سردار و سالار بخت

قلم دور قلم، بارک الله قلم

·        معنی تحت اللفظی:

·        قلم هر روزه هزاران فرمان سخت می نویسد.

·        صاحبان تاج و تخت بر قلم سر فرود می آورند.

·        قلم سپهدار و سردار و سالار بخت است.

·        آفرین بر قلم.

·        در این بند شعر نیز دیالک تیک وسیله و فونکسیون به شکل دیالک تیک قلم و فونکسیون بسط و تعمیم می یابد و از نقش تعیین کننده وسیله (قلم) پرده برداشته می شود.

6

قلم یازدی چون قتل فرمانینی

اوروس چارینین توکدیلرقانینی

ائدن خلع هم تورک سلطانینی

قلم دور قلم، بارک الله قلم

·         معنی تحت اللفظی:

·        قلم بود که فرمان اعدام صادر کرد و تزار روس اعدام انقلابی  شد.

·        قلم بود که سلطان ترک را خلع مقام کرد و از تخت به زیر   کشید.  

·        قلم بود، قلم.

·        آفرین بر قلم

·        معجز در این بند شعر از نقش انقلابی قلم پرده برمی دارد.

·        بدون قلم، بدون روشنگری علمی و انقلابی، نه انقلاب اکتبر پیروز می شد و نه تزار روس اعدام انقلابی می گشت و نه سلطان ترک خلع مقام می شد.

·        دهه ها بعد ابوالقاسم لاهوتی همین سخنان معجز را در شعری پر معنا تحت عنوان «گفتگوی قطره ها» (آب و خون و جوهر)   خواهد گفت.

http://hadgarie.blogspot.de/2011/06/1_21.html

http://hadgarie.blogspot.de/2011/06/2_23.html

ادامه دارد.