پراگماتیسم

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان شین میم شین

 چارلز سندرز پیرس (1839 ـ 1914)

ریاضیدان، فیلسوف و منطقدان آمریکائی

مؤسس پراگماتیسم

مؤسس سمیوتیک (همراه با فردیناند ساسور)

·        پراگماتیسم نامی است، برای جهان بینی ایدئالیستی ـ ذهنی و اگنوستیسیستی رایج در کشورهای انگلوساکسن که به پیروی از پیرس  ـ قبل از همه ـ از سوی ویلیام جیمز توسعه داده شده و توسط شیلر و ده وی تدوین یافته است.

1

 جان ده وی (1859 ـ 1952)   

فیلسوف و پداگوگ آمریکائی

از سردمداران پراگماتیسم و انسترومنتالیسم

·        فرمی که ده وی به پراگماتیسم داده، به اینسترومنتالیسم (ابزارگرائی)  نیز معروف شده است.

2

·        پراگماتیسم را می توان فرم نمودین انگلوساکسنی فلسفه حیات تلقی کرد.

·        مراجعه کنید به  فلسفه حیات در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

3

·        پراگماتیسم در موارد بیشماری با جهان بینی نیچه انطباق دارد و در بسیاری از مسائل با پوزیتیویسم سازگار است که شدیدا تحت تأثیرش قرار دارد.

·   مراجعه کنید به  نیچه ئیسم (احسان طبری)، دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین، پوزیتیویسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

·        از دیدگاه پراگماتیسم، کلیه تصورات، مفاهیم، قضاوت ها و نظرات ما قواعدی اند، برای رفتار (پراگمای) ما و «حقیقت» آنها، تنها در سودمندی عملی آنها برای زندگی ما نهفته است.

الف

·        معیار حقیقت، از دیدگاه پراگماتیسم، عبارت است از سودمندی، فایده، نتیجه و نه انطباق با واقعیت عینی.

ب

 ویلیام جیمز (1842 ـ 1910)

روانشناس، فیلسوف پراگماتیست آمریکائی

مؤسس روانشناسی آمریکائی

استاد دانشگاه هاروارد

آثار:

پراگماتیسم:

نامی جدید برای طرز تفکر های قدیم

معنای حقیقت

·        به قول ویلیام جیمز، «حقیقت هر چیز بوسیله نتیجه نهائی آن اثبات می شود.»

·        به عبارت دیگر «هرتصور تا زمانی که برای زندگی ما مفید باشد، حقیقی محسوب می شود.»

ت

·        مسئله حقیقت، از دیدگاه پراگماتیسم بطورکلی، عبارت است از مسئله ای که در «منطق»، «کلاس درس» و یا «در ضمن موعظه و پای منبر» معنی پیدا می کند.

·        در زندگی عملی نه حقیقت تصورات ما، بلکه «ارزش نقد» آنها، فایده، منفعت و نتیجه آنها در رابطه با منافع متغیر و خاص ما مطرح است.

پ

·        پراگماتیسم این درک و برداشت خود از حقیقت را، نه تنها در عرصه تئوری شناخت، بلکه در مورد مسائل اخلاقی نیز معتبر می داند.

·        اخلاق از دیدگاه پراگماتیسم، پیشداوری به میراث مانده است:

·        در زندگی عملی هنجارهای اخلاقی معتبر برای همه، وجود ندارند.

5

·        با درک پراگماتیستی حقیقت و اخلاق، دو شاخص دیگر پراگماتیسم، یعنی رلاتیویسم و پلورالیسم در پیوندتنگاتنگی قرار دارند.

·        مراجعه کنید به اتیک، اخلاق، رلاتیویسم (نسبیتگرائی)  در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

·        تقلیل حقیقت و اخلاق به سودمندی و فایده رسانی برای افراد و یا گروه هائی از انسان ها، گشتاور تعیین کننده ای در جهان بینی پراگماتیسم است.

·        دلیل آن ـ قبل از همه ـ این است، که پراگماتیسم به بخش لاینفک ایدئولوژی امپریالیسم آمریکا بدل شده است.

7

·        به نام پراگماتیسم، هر عملی که برای امپریالیسم آمریکا مفید و موفقیت آمیز باشد، می تواند هم اخلاقی و هم حقیقی تلقی شود:

الف

در سیاست داخلی

 

·        پایمال کردن حقوق و آزادی های بورژوائی ـ دمکراتیک و پیشبرد فرم های حاکمیت و سرکوب دیکتاتورمنشانه.

ب

در سیاست خارجی

·        تجاوز به دول دیگر و اقدامات ستمگرانه در حق ملل دیگر.

پایان