خاطراتی چند (۲)

آذر بی نیاز

(طبری)

شیوا

از جهان خاکستری

(چه می دانم)

 

http://shivaf.blogspot.com/2014/04/az-jahane-khakestari-101.html

 

 

 

اما یک بار... 
یادآوری آن هنوز برایم دردناک است... 
مادرم برای دیدار بستگان از اردبیل به تهران ‏آمده‌بود 
و
 پیش من بود. 

بعد از ظهر
 میان انجام وظیفه‌ی حزبی، و وظیفه‌ی فرزندی
 گیر کرده‌بودم. 

‏طبری و آذر منتظرم بودند. 

قرار بود 
چون همیشه 
کتاب‌ها و نشریات تازه، و نامه‌ها و گزارش‌های ‏حزبی را برای شان ببرم،
 و 
از 
سوی دیگر 
دلم نمی‌آمد
 که 
مادر را در خانه‌ی مجردی خالی از همه چیز 
‏شامگاه 
تنها رها کنم 
و 
حوصله‌اش سر برود. 

پس او را نیز در ماشین نشاندم، 
از روبه‌روی دانشگاه ‏تهران تا نیاوران
 در خیابان‌های تهران گرداندمش، 
و
 در کوچه‌ی خانه‌ی طبری 
گفتمش که همان‌جا در ‏ماشین بنشیند تا من کاری را که نیم ساعت بیشتر طول نمی‌کشد انجام دهم، 
و برگردم.‏

طبری 
 در خانه تنها بود. 

آذر با خانم صاحب‌خانه که در طبقه‌ی پایین می‌نشستند 
به خرید رفته‌بود.

 ‏طبری چون همیشه شاد و پر سرو صدا پیشوازم کرد:
 "آه... آمدی شیوا جان؟"، 
روبوسی کرد، 
و ‏یک‌راست به اتاق کارش رفتیم. 

کتاب‌ها و نشریات را یک‌یک با توضیح مربوطه به او دادم،
 و سپس ‏کاغذهای حزبی را گشود، 
خواند، درباره‌ی تک‌تک‌شان با من صحبت و مشورت کرد، 
و 
برای برخی ‏پاسخی نوشت. 

و 
اینک نوبت درد دل‌هایش بود. 

با علاقه و توجه گوش می‌دادم. 
گفت و گفت، 
و 
سپس 
نوبت رسید به تکرار توصیف مچ خواباندن شرق و غرب، 
تقسیم جهان میان شرق و غرب، ‏
دیده شدن روشنایی در انتهای تونل زمان 
با 
نوید فروپاشی امپریالیسم، 
نفوذ شوروی در میان سران ‏جمهوری اسلامی و از این دست. 

بردبارانه گوش می‌دادم، نظر می‌دادم، 
و در پیش بردن صحبت ‏یاری‌اش می‌کردم.
 اما دلواپس مادرم بودم.‏

نیم ساعت، سه‌ربع، یک ساعت، و یک ساعت و نیم گذشت،
 داشت تاریک می‌شد، 
و من دیگر ‏طاقت نداشتم. 

طبری داشت فصل تازه‌ای در سیاست‌بافی‌هایش می‌گشود
 که 
بسیار آرام و متین و ‏مؤدب حرفش را بریدم 
و 
گفتم:‏

‏«خیلی ببخشید، رفیق! 
اجازه می‌خواهم که این بار یک کم زودتر مرخص شوم، 
چون مادرم آن بیرون ‏توی ماشین نشسته، و...»‏

ابروانش بالا رفت. 
حالتی آن‌چنان خشمگین به‌خود گرفت 
که 
هرگز ندیده‌بودم و دیرتر نیز ندیدم. ‏

پرخاش‌کنان گفت:‏

‏« خب، برو! برو! 
چپ و راست از من ایراد می‌گیرند که چرا این و آن
 را 
به 
خانه‌ات می‌بری 
یا 
به 
‏خانه‌ی این و آن
می‌روی،
 و 
بعد رفقا کسانی را تا در خانه‌ی من می‌آورند و راه و چاه را یادشان ‏می‌دهند. 
حالا ببینیم رفقای تشکیلات این را دیگر چه می‌گویند... 
برو! برو! 
اصلاً من این‌جا چه ‏اهمیتی دارم؟...»
   و 
برخاست.‏

شگفت‌زده، با دهانی باز نگاهش می‌کردم، و نمی‌دانستم چه بگویم و چه بکنم. 

هیچ انتظار چنین ‏واکنشی را نداشتم.

 می‌توانستم هیچ نامی از مادرم نبرم. 

می‌توانستم بگویم که قرار حزبی دیگری ‏دارم.

 می‌توانستم بگویم که باید اخگر یا باقرزاده را به جایی برسانم. 

اما دروغ از من بر نمی‌آید. 

در ‏خمیره‌ام نیست.

 راستش را گفتم.
 انتظاری که از او داشتم،
 از 
یک "انسان طراز نوین"، یک انسان ‏مهربان و انسان‌دوست،
 یک انسان فرهیخته و آرمان‌پرست، 
انسانی که برای بهروزی انسان‌ها ‏می‌رزمد 
و 
زندگی اش را کف دستش گرفته، 
هیچ این نبود.

 می‌توانست سرزنشم کند که چرا مادرم را ‏تنها رها کرده‌ام
 می‌توانست بگوید: 
"چرا زودتر نگفتی؟ 
برو، به مادرت برس!"

 می‌توانست بگوید: 
‏‏"چه فرصت خوبی! مادرت را بیاور تا با او آشنا شوم!"...‏

اما، 
نه... 
هر هفته او را به خانه‌ی برادرش، عمه‌اش، دائی‌اش، و دوستانش می‌بردم، 
اما گویی قرار نبود من ‏خود مادری داشته‌باشم. 

دل‌شکسته برخاستم. 
 می‌خواستم بگویم:
 «رفیق! مادرم زنی سالمند و ‏شهرستانی‌ است، 
هیچ جا را در تهران بلد نیست. 
دلم نیامد در خانه تنها رهایش کنم. 
او شما را ‏نمی‌شناسد. 
 او نمی‌تواند خانه‌ی شما را لو بدهد...»

 اما زبانم و دهانم قفل شده‌بود. 
سرم را ‏انداختم، و رفتم.‏

تا رسیدن به ماشین 
بغض
 گلویم 
را 
گرفته‌بود. 

دلم به‌درد آمده‌بود. 
با 
صدایی گرفته از مادر عذر ‏خواستم که این همه مدت او را آن‌جا تنها رها کرده‌ام. 
مادر حال مرا دریافت و پرسید:‏

‏«چی شده؟»

گفتم:

‏«هیچ مادرکم، هیچ... برویم. برویم.»‏

ادامه دارد.