۱۳۹۶ آبان ۶, شنبه

غزلی از خواجه شیراز زیر ذره بین تحلیل (۴)

 
آخودنک نظرباز


ویرایش و تحلیل
از 
ربابه نون

۱
با چنین زلف و رخش
 بادا نظربازی حرام
هر که روی یاسمین و جعد سنبل بایدش



یاسمن.
 گلی است خوشبو به رنگ‌ های سفید، زرد یا کبود 
که به علت بوی بسیار خوش، 
عصاره و اسانس آن را می‌ گیرند. 
بوته‌ ی آن بزرگ و در بعضی نقاط به شکل درخت می شود. 
یاسمن، یاس و سمن هم می‌ گویند.

معنی تحت اللفظی:
با چنین روی و مویی
که
 او
دارد،
نظربازی نیازمندان به زلف سنبل آسا و روی یاسمن گون
حرام
است. ۲
 

با چنین زلف و رخش
 بادا نظربازی حرام
هر که روی یاسمین و جعد سنبل بایدش

اکنون
مفهوم نظربازی
از صراحت بیشتری گذرانده می شود.

این بیت غزل خواجه
دال بر جنبه سوبژکتیو قوی نظربازی است.

این بدان معنی است
که
 نظربازی
ترفند و طرز و طریقی سوبژکتیو
برای فریب کودکان مردم بوده است.

یعنی
نظربازی
 اصلا ربطی به زشتی و زیبایی عینی آنها نداشته است.

نظربازی
رنگ و نیرنگ و ریا و تزویر و تظاهر و تئاتر عیاشان
بوده است.

نظربازی
در بهترین حالت
ناشی از حوایج غریزی عیاش
 است.
نظربازی
کردوکاری سوبژکتیو است.

برای عیاش جماعت
اصلا
مهم نیست
که
کودکان و نوجوانان مردم زشت باشند و یا زیبا.

مهم
برای این زباله ها
رفع حوایج غریزی است.

۳
با چنین زلف و رخش
 بادا نظربازی حرام
هر که روی یاسمین و جعد سنبل بایدش

به همین دلیل است
که
خواجه
از 
نظربازی
فضیلتی، هنری و شق القمری اختراع می کند.

جاکامو کازانوا
عیاش ایتالیایی

بنا بر تئوری نظربازی خواجه
جاکامو کازانوا
که
به آسانی آب خوردن
دل از زنان مردم می ربود،
جهانپهلوان نظرباز ی 
 بوده است.

اگر اجامر عیاش جماران بدانند،
تندیسی از جاکاموی جوانمرگ به مرض سیفلیس و سوزاک
جلوی حوزه های نظربازی برپا می دارند.

۴
دوستان 
عیب نظربازی حافظ 
مکنید
که من او را ز محبان شما می‌ بینم

معنی تحت اللفظی:
دوستان
از 
نظربازی حافظ انتقاد نکنید.
چون او از دوستداران شما ست.

حالا
معلوم می شود
که
نظربازی
از دید همه اعضای جامعه
فضیلتی نبوده است.

چون
کسی از فضایل  و سجایای اخلاقی کسی  انتقاد نمی کند.

بنا بر محتوای معنوی این بیت غزل خواجه
نظربازی
در قاموس طرفداران خرد و اخلاق و جامعه 
صفتی قبیحه، مذموم و محکوم 
بوده است.

به زبان دیگر
نظربازی
با
اتیک (اخلاق) فئودالی 
با
انسانگرایی (هومانیسم) فئودالی
با
 راسیونالیسم فئودالی
با 
جامعه گرایی (سوسیالیسم) فئودالی
حتی
در تضاد بوده است.

ادامه دارد.
 

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر