دایرة المعارف فلسفه بورژوایی واپسین (569)

 

 

پروفسور دکتر هلموت لانگه

استاد دانشگاه برمن 

(آلمان)

فصل ۲۲

 فنفلسفه 

(تکنیکفلسفه)

برگردان

شین میم شین

پیشکش

به

عبد الصمد کامبخش

چشم و چراغ توده

بخش دوم

خصلت عام فنفلسفه

ادامه

۴۷

·    از آنجا که اینجا پای سطوح متفاوت شعور بحران پیش رونده تصورات حیاتی و تصورات آتی بورژوایی در بین است، تعجبی ندارد که قضاوت های تردید آمیز اگر هم با دلایل  و تأکیدات  متفاوت، در تمامی طول تاریخ فنفلسفه، گشتاور تعیین کننده ای را تشکیل می دهند.

۴۸

·    حدسیات تردید آمیز حتی قبل از جنگ جهانی اول، نقش تعیین کننده به عهده داشته اند.

·    (ولگاست، بانزه، «فلسفه و فن»، ص ۴۰

·    بورینگ، «فن در مبارزه جهان بینی ها»، ص ۱۳۰)

۴۹

·    توقف معینی فقط در عرصه نفوذ ایده ئولوژی فاشیستی و در آثار بخشی از رهگشایان آن در فاصله زمانی میان  اواخر سال های ۵۰ و اواخر سال های ۶۰ مشاهده می شود.

۵۰

·    از آن زمان به بعد،  هر چه بیشتر دوباره خط مسلط نگرش فنفلسفی را قضاوت های تردیدآمیز تشکیل می دهند.

۵۱

·    خصلت تاریخی لاینقطع فنفلسفه عبارت از تبری (دوری جویی) آشکار آن از جنبش کارگری از سویی و از درکی که مارکس و انگلس از فن داشته اند، از سوی دیگر است.

۵۲

·    با توجه به خصلت مقدم فنفلسفه، به مثابه فرم تبیین بحران در شعور بورژوایی، نه این مسئله تعجب انگیز است و نه این مسئله که چنین فنفلسفه ای فقط به ندرت «واقعا تا هسته مسئله فرهنگ و فن نفوذ می کند.»

·    (بورینگ، «فن در مبارزه جهان بینی ها»، ص ۱۵۷)

۵۳

·    توضیح  مسائل زیر، روی هم رفته الزامی است:

الف

·    علم مارکسیستی اولا به مدت درازی از مسائل فنفلسفی خاص تبری جسته است.

ب

·    علم مارکسیستی ثانیا در ارزیابی تأثیرات خود فن تمایل به خوش بینی انتزاعی داشته است.

پ

·    علم مارکسیستی ثالثا به اختصار در تحلیل فن تمایل داشته است.

۵۴

·    پرداخت تمایزمند و روشن به مسائل فنفلسفی از سال های پایانی ۶۰ در اتحاد شوروی و آلمان دموکراتیک شروع شده است.

۵۵

·    هونینگ بدرستی می نویسد:

·    «در هیچ طرح فلسفی دیگر جز مارکسیسم، در عصر جدیدتر راجع به فونکسیون تاریخی فن اندیشیده نشده است.»

·    (هونینگ، «فونکسیون تاریخی فن از نقطه نظر فلسفه» در «تاریخ فن» جلد ۴۳، ۱۹۷۶، شماره ۲، ص ۱۰۲ – ۱۱۵. اینجا ص ۱۱۰)

۵۶

·    پوپول در همان صفحه «آموختن از مارکس» را توصیه می کند.

پایان

ادامه دارد.