موسی، سعدی، حافظ و مولانا و طبقه حاکمه ـ خدا

تحلیلی

 از 

میم حجری

 
منبع:

گلستان ادب

الف

 

حضرت موسی

 در کوه طور

خطاب 

به 

طبقه حاکمه ـ خدا

مي گويد:

 
اَرَنی
(خود را به من نشان بده)

طبقه حاکمه ـ خدا
می گوید:

لن ترانی 
(هرگز مرا نخواهی دید.)


۱
حضرت موسی
در بدترین حالت
حسگرا

 ست.

برای حضرت موسی 

پیش شرط شناخت چیزی 

محسوس بودن آن چیز 

 است

مراجعه کنید 

به 

سنسوئالیسم (حسگرایی)
در

 تارنمای دایرة المعارف روشنگری

۲
موسی ضمنا تجربه گرا ست.
 

برای حضرت موسی 

پیش شرط شناخت چیزی 

قابل تجربه بودن آن چیز 

 است

مراجعه کنید 

به  

امپیریسم (تجربه گرایی)
در

 تارنمای دایرة المعارف روشنگری

 ر

۳
حضرت موسی
در هر صورت
 خردگرا 

ست
خر نیست.

 

۴
چون 

حضرت موسی

پیش شرط باور به وجود چیزی را مادیت آن چیز می داند.
مادیت هر چیز در عینیت آن چیز است.

۵
اگر خدایی در بین باشد 

باید حداقل دیده شود.
به همین دلیل

حضرت موسی

  لن ترانی 

(خود را نشانم بده) 

می گوید.

 

۶
حضرت ابراهیم 

هم 

همین را از خدا خواسته بود
و

 یا 

می دانست که مردم از خود او خواهند خواست.

 

۷
چون صدا و ادای خدا 

را 

هر شیادی می تواند در آورد.

۸
چنین هم بوده است:
در معابد یونان باستان  

هر سائلی 

سؤال خود را با صدای بلند مطرح می کرد
و
آخوند شیادی
 از پشت دیوار بلندی 

به نیابت از طرف خدای کذایی 

جواب می داد.

ب

سعدی

 
چو رسی به کوه سینا ارنی مگو و بگذر
که نیرزد این تمنا به جواب "لن ترانی"

۱
سعدی می خواهد 

که
 مستمع
از خیر دیدن خدای کذایی از خودراضی و عشوه گر  بگذرد
اصلا از او نخواهد که خودش را نشانش دهد.

۲
موضع سعدی 

در این بیت شعر

از سر تا پا 

هومانیستی 

است.

۳
سعدی
حکیم خردمند زحمتکش با شخصیتی است:
سعدی ترجیح می دهد که منت کسی را نکشد 

و

 خودش

به همت خودش

با تکیه بر تجارب خودش، دانش تجربی و خرد خودش
 به چند و چون چیزی
 پی ببرد.

۴
سعدی توان شناخت انسان 

را 

عملا

 برسمیت می شناسد.

۵
برای سعدی دیدن و ندیدن کسی و یا چیزی تعیین کننده نیست.

۶
سعدی در این بیت شعر

منیت و فردیت و شخصیت هر فرد 

را 

بر

 وصل با خدای عشوه گر و کرشمه ریز از خودراضی 

برتر می شمرد.

 
این اندرز سعدی خیلی ارجمند است.

پ

 

  حافظ 

 
چو رسی به طور سینا ارنی بگو و بگذر
تو صدای دوست بشنو، نه جواب "لن ترانی"

۱
موضع فکری حافظ
در این بیت شعر
صد در صد ضد موضع فکری سعدی است.

۲
حافظ 

هم 

منتکشی از خدای از خودراضی عشوه گر

را 

توصیه می کند 

و 

هم 

بی اعتنایی به دیدن و ندیدن خدا

را.

۳
حافظ در این بیت شعر
اهل تظاهر و تزویر و ریا ست.

۴
مستمع اندرز حافظ
باید تظاهر به علاقه به دیدار خدا کند و بگذرد.

۵
در این صورت نه سیخ می شود و نه کباب.

 

۶
هم 

خدای از خود راضی و عشوه گر 

اقناع می شود 

که 

کسی مایل به دیدن رویش بوده است 

و 

هم 

حریف لنترانی نمی شوند و تحقیر نمی شود

۷
حافظ در این بیت طرفدار فرمالیسم (ظاهرپرستی)

 است.

ت

 مولوی

  
ارنی کسی بگوید که تو را ندیده باشد
تو که با منی همیشه، چه "تری" چه " لن ترانی

 

معنی تحت اللفظی:
کسی از تو می خواهد که خود را نشانش دهی که تو را ندیده باشد.
تو همیشه در منی
فرق هم نمی کند که من تو را ببینیم و یا نبینم.
 
۱
مولانا
خردستیز است.
 
۲
مولانا میان خر و خدا و خربزه و خردل و خرما
فرقی نمی بیند.

۳
مولانا

 مدعی ان است که خدا در خود او ست.

۴
آدم باید زباله باشد که دیالک تیک هستی را انکار کند

۵
خدا چیزی انتزاعی است.

۶
خدا  

مفهومی

  است 

که

 فقط در ذهن آدمیان وجود دارد.

۷
در خارج از ذهن آدمیان 

ذات مشخص و مادی  هر مفهوم 

وجود دارد.

۸
مفهوم درخت 

مثل مفهوم خدا ست:

الف
مفهوم درخت
فقط در ذهن آدم ها وجود دارد.

ب
در خارج از ذهن آدم ها
نه مفهوم مجرد و انتزاعی درخت،
بلکه 

سرو و چنار و سپیدرا و صنوبر 

وجود دارد.

 

پایان