مهندس صادق انصاری
(ا. برزگر)
اندیشه ها، مفاهیم و زبان فارسی
در
قلمرو «ولایت فقیه»
دفتر چهارم
شورای نویسندگان و هنرمندان ایران
(۱۳۶۵)
ویرایش و تحلیل
از
شین میم شین
دو جریان حاکم
ادامه
الف
در
نظریه نخست
مفاهیم و مقولات زیر کاربرد وسیعی دارند:
۱
تسلیم
۲
تقلید
۳
تعبد
۴
تعهد
۵
اعتقاد
۶
وحی
۷
حدیث
۸
فقاهت
۹
نظام ارزشی اسلام
مقصود از «نظام ارزشی اسلام»
مجموعه ای هماهنگ و مرتبط از دستگاه های مختلف بینشی، گرایشی و عملی
(از جمله نظام بایدها و نبایدها)
است
که
تمامی آنها، هدف مشخصی را دنبال می کنند.
نظام ارزشی
به مجموعه ای نظام مند از ارزش های اسلام در زمینه های مختلف،
گفته می شود.
به عنوان مثال
گفته می شود
"کار در نظام ارزشی اسلام"،
قضاوت در نظام ارزشی اسلام"،
"جهاد در نظام ارزشی اسلام"،
"ازدواج در نظام ارزشی اسلام"
و
... .
اسلام
حاوی مجموعه بزرگی از نظامات است.
نظام اعتقادی، نظام اجتماعی ،نظام خانواده، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی و ...
در این نظام ها از ارزش ها و اولویت ها و برنامه های اسلام در حیطه خانواده، اقتصاد، سیاست و قضا بحث می شود.
اما هر کدام از این امور مانند خانواده یا زیر مجموعه های آن مانند "ازدواج"، جایگاه مخصوص به خود، در نظام ارزشی اسلام دارند.
نظام ارزشی اسلام از مجموعه ارزش های اسلام در نظامات مختلف بحث می کند.
در این نظام ارزشی،
عناصر مختلفی داریم که احیاناً هر کدام از اهمیت مخصوص به خود برخوردار اند.
با توجه به اختلاف در ملاک بین ارزش ها و اختلاف در شرایط موجود
و گسترگی نظام ارزشی اسلام و تنوع نظامات،
بیان سلسله مراتب این نظام گسترده ارزشی
کار بسیار مشکل یا شبه محال است.
اما مسلماً برخی از این ارزش ها در رتبه بالاتری قرار دارند.
شاید بتوان گفت که توحید (عدم شرک) در این نظام،
در رتبه اول قرار دارد
زیرا با نبودن توحید،
اساس دین و اساس اسلام، تحقق نیافته است
گاهی تعدادی از ارزش ها
در
شرایط خاصی
از اهمیت بیشتری برخوردار می شوند.
"جهاد"،
یکی از این ارزش ها است.
وقتی اصل دین و مذهب در معرض خطر باشد،
برترین ارزش برای همه طبقات اجتماعی جهاد است.
بعد از برقراری و اثبات حکومت عدل،
از نظر برنامه های اجتماعی اسلام،
برترین ارزش، بر قراری عدالت اجتماعی است.
گاهی برخی از امور ارزشی انتزاعی،
از دستورات اسلام، استخراج می شود.
بحث برتری ارزش حق گویی و عدالت، در مقابل احترام به والدین و خویشاوندان، از این انتزاعیات است.
تحليل جامعه شناختي نظام ارزشي دين اسلام
پورياني محمدحسين
دانشگاه آزاد اسلامي واحد نراق
چکیده:
نظام ارزش ها،
راهنما و تعيين کننده گرايش هاي اجتماعي، ايدئولوژي ها، رفتار و کنش اجتماعي است
که
در آداب و رسوم، قوانين، اعتقادات و شيوه هاي زندگي روزمره
تجلي مي يابند.
از سوي ديگر
ارزش هاي ديني يكي از عوامل مهمي است
كه
بخشي از ارزش هاي اجتماعي را ايجاد مي نمايد
و
نظام ارزشي ايجاد شده توسط دين،
رفتارهاي فردي را جهت (می بخشد) و هدايت مي كند
و
حتي علت رفتار و طرز فكر افراد
را
براي ما روشن مي كند.
مقاله حاضر با روش اسنادي و رويکرد جامعه شناختي
در صدد تبيين نظام ارزشي دين اسلام
با
تعامل بين ارزش هاي ديني و ارزش هاي اجتماعي و عوامل کسب نظام ارزش ها
و
در نهايت
سازوکارهاي نظام ارزشي اسلام
پرداخته شد.
۱
نظام ارزشی اسلام
برای اشنایی با این مفهوم جریان اول روحانیت حاکم
بهتر است که این دو توضیح علما را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم:
۲
مقصود از «نظام ارزشی اسلام»
مجموعه ای هماهنگ و مرتبط از دستگاه های مختلف بینشی، گرایشی و عملی
(از جمله نظام بایدها و نبایدها)
است
که
تمامی آنها، هدف مشخصی را دنبال می کنند.
نظام ارزشی
به مجموعه ای نظام مند از ارزش های اسلام در زمینه های مختلف،
گفته می شود.
به عنوان مثال
گفته می شود
"کار در نظام ارزشی اسلام"،
قضاوت در نظام ارزشی اسلام"،
"جهاد در نظام ارزشی اسلام"،
"ازدواج در نظام ارزشی اسلام"
و
... .
ظاهرا
منظور از نظام ارزشی اسلام
دیالک تیکی از تئوری و پراتیک
در
جامعه ای است
که
اسلام
(تشیع)
یکی از مهمترین عناصر روبنای ایده ئولوژیکی آن
را
تشکیل می دهد.
این بدان معنی است
که
اسلام
فقط تئولوژی
(فقه)
نیست.
اسلام در همه زمینه ها از کار تا قضاوت، از ازدواج تا طلاق
از جهاد تا حج
برای اعضای جامعه تعیین تکلیف می کند.
۳
اسلام
حاوی مجموعه بزرگی از نظامات است.
نظام اعتقادی، نظام اجتماعی ،نظام خانواده، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی و ...
این نظامات اسلام باید مشخصا مورد بررسی قرار گیرند.
نظامات اسلام
که
نمی توانند برای همه دوران های تاریخی
(برده داری، فئودالیسم، سرمایه داری)
معتبر باشند.
خانواده
به عنوان مثال
در
صدر سالام
با
خانواده در عصر حاضر
از زمین تا آسمان تفاوت و تضاد دارد.
یکی از دلایل بحران در طویله جماران هم همین است.
۴
در این نظام ها از ارزش ها و اولویت ها و برنامه های اسلام در حیطه خانواده، اقتصاد، سیاست و قضا بحث می شود.
آری.
ولی
بحث داریم تا بحث.
۵
اما هر کدام از این امور مانند خانواده یا زیر مجموعه های آن مانند "ازدواج"، جایگاه مخصوص به خود، در نظام ارزشی اسلام دارند.
همین تکرار مزخرفات کلی و انتزاعی
دال بر خالی بودن کله از اندیشه و چنته از سخن است.
۶
نظام ارزشی اسلام از مجموعه ارزش های اسلام در نظامات مختلف بحث می کند.
خیلی خوب.
مثلا چه بحثی می کند؟
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر