تأملی در سخنان مائوتسه دون (1)

 تحلیلی از 

یدالله سلطان پور

انقلاب مجلس مهمانی نیست.

مقاله نویسی نیست.

نقاشی یا گلدوزی نیست.

انقلاب نمی تواند، انقدر ظریف و آرام، آنقدر نجیب و معتدل، آنقدر مهربان و مؤدب، آنقدر خود دار و با شفقت باشد.

انقلاب شورش و طغیان است.

انقلاب عملی است، قهر آمیز که بدان وسیله یک طبقه، طبقه دیگر را واژگون می سازد.

صفحه فیسبوک آرش نیکون

·        ما این سخنان مائو را نخست تجزیه و بعد تحلیل می کنیم:

1

انقلاب مجلس مهمانی نیست.

مقاله نویسی نیست.

نقاشی یا گلدوزی نیست.

·        مائو احتمالا این سخنان را در سخنرانی برای دهقانان بی سواد چین گفته است.

·        احتمالا در شرایط دشوار جنگ بر ضد میلیتاریسم ژاپن و یا بر ضد دولت بورژوائی چیانکایچک، در راه پیمائی دراز تاریخی ارتش سرخ تحت رهبری حزب کمونیست چین، گفته است.

·        انقلاب یک مفهوم فلسفی است.

·        مفهوم فلسفی که نمی تواند چیز مادی معینی باشد و بدتر از همه، مجلس مهمانی باشد، مقاله نویسی باشد، گلدوزی و نقاشی باشد.

·        اما منظور مائو از این طرز استدلال شبیه تئولوژی منفی چیست؟ 

2

انقلاب مجلس مهمانی نیست.

مقاله نویسی نیست.

نقاشی یا گلدوزی نیست.

·        منظور مائو را در جملات بعدی اش می توان فهمید.

·        مائو با این مقدمه چینی، زمینه فکری لازم را برای اعلام چیز دیگری فراهم می آورد.

3

انقلاب نمی تواند، انقدر ظریف و آرام، آنقدر نجیب و معتدل،

آنقدر مهربان و مؤدب، آنقدر خود دار و با شفقت باشد.

·         اکنون معلوم می شود که از دید مائو، مجلس مهمانی، مقاله نویسی، نقاشی و گلدوزی چیزها و کرد و کار های ظریف، آرام، نجیب، معتدل، مهربان، مؤدب، خود دار و با شفقت اند و انقلاب چیزی و یا کرد و کاری خشن، نا آرام، نا نجیب، افراطی، نامهربان، نا مؤدب، لگامگسیخته و بی رحم است.

·        خوب.

·        فرض کنیم که چنین باشد.

·        این اما به چه معنی است؟

4

انقلاب نمی تواند، انقدر ظریف و آرام، آنقدر نجیب و معتدل،

 آنقدر مهربان و مؤدب، آنقدر خود درا و با شفقت باشد.

·        این چیزها در بهترین حالت، به معنی فرم انقلاب است و نه به معنی محتوا و ماهیت آن.

·        مائو هم بی شک از حقیقت امر خبر دارد.

5

انقلاب شورش و طغیان است.

·        مائو اکنون، از خیابان خارج می شود و به در و دیوار می زند:

·        اکنون، انقلاب با شورش و طغیان یکسان قلمداد می شود.

·        مائو به هنگام سرهمبندی کردن این سخنان، البته اگر دقیق ترجمه شده باشند، احتمالا خیلی جوان و نادان بوده و معنی  مفاهیم شورش و طغیان را نمی دانسته و گرنه هرگز آنها را با انقلاب یکسان قلمداد نمی کرد.

6

انقلاب شورش و طغیان است.

الف

·        شورش و طغیان پدیده های نامعین، ناگهانی، خودپو و خالی از آگاهی و مملو از فشار روانی (پسیکولوژیکی) اند.

·        جنبش های انقلابی اما پدیده های معین، حساب شده، تدارک دیده شده، آگاهانه و سنجیده اند.

ب

·        جنبش های انقلابی سمت و سوی مترقی دارند.

·        شورش و طغیان اما فاقد سمت و سوی روشن و معین است.

ت

·        شورش و طغیان در صورت وجود سنن انقلابی و سوبژکت انقلابی می توانند سمت و سوی مثبت و مترقی و خلقی کسب کنند.

·        به همان سان نیز می توانند ماهیت مطلقا ارتجاعی داشته باشند.

پ

·        حیرت انگیز نیست که این دو مفهوم از  مفاهیم محبوب فلاسفه فاشیسم و اگزیستانسیالیسم اند.

·        ایندو مفهوم از  مفاهیم محبوب البرکامو ـ فیلسوف مرتجع اگزیستانسیالیسم ـ اند:

·        عنوان یکی از آثار البر کامو، «انسان طاغی» نام دارد.

·        واژه شورش و طغیان را البر کامو مثل نقل و نبات نشخوار می کند و به خورد خواننده خرفت و خر می دهد.

ث

·        شورش و طغیان در اثر تلنبار خشم و فشار روحی و روانی در شرایط فوق العاده غیر انسانی صورت گرفته اند و صورت می گیرند.

·        انقلاب اما در نتیجه روشنگری علمی و انقلابی و تشکل پیشاهنگ طبقه و توده در حزب طبقه و توده تدارک آگاهانه دیده می شود.

·        آنچه در وقوع انقلاب غیر قابل پیش بینی می ماند، لحظه وقوع آن است.

·        لنین در زمینه نظرات داهیانه دارد:

·        لحظه وقوع انقلاب را فقط توده می داند و نه حزب توده.

·        حزب توده به شرطی می تواند لحظه انقلاب را پیش بینی کند که رگ توده در دستش باشد.

·        یعنی در پیوندی تنگاتنگ و ارگانیک با توده باشد.

7

انقلاب عملی است، قهر آمیز  

·        اکنون معلوم می شود که مائو اکت (عمل) انقلابی را با انقلاب عوضی گرفته است.

·        این بدان می ماند که کسی کره را با تکان دادن مستمر شیر در کیسه، عوضی بگیرد.

·        تکان دادن مستمر شیر در کیسه اما نه کره، بلکه اکتی است که به تشکیل کره منتهی می شود.

·        اکتی است که در نتیجه آن، چربی از آب جدا می شود و گلوله می شود.

8

انقلاب عملی است، قهر آمیز که بدان وسیله یک طبقه،

طبقه دیگر را واژگون می سازد.

·        مائو اکنون بالاخره از فرم فریبای انقلاب دل برمی کند و به محتوای آن  اشاره می کند:

·        سرنگونی طبقه ای توسط طبقه دیگر.

·        ایراد این نگرش مائو کجا ست؟

9

انقلاب عملی است، قهر آمیز که بدان وسیله یک طبقه،

طبقه دیگر را واژگون می سازد.

·        ایراد این ادعای مائو اولا این است که سرنگونی هر طبقه اجتماعی ئی توسط هر طبقه اجتماعی دیگر به معنی انقلاب نیست.

·        بلکه می تواند به معنی رستاوراسیون هم باشد.

·        به معنی پیروزی ضدانقلاب باشد.

·        به معنی پیروزی ارتجاع باشد.

·        ما با این پدیده هم در ایران آشنا شده ایم و هم در کشورهای سوسیالیستی اروپای شرقی.

10

انقلاب عملی است، قهر آمیز که بدان وسیله یک طبقه،

طبقه دیگر را واژگون می سازد.

·        مائو در این سخنانش، دیالک تیک فرم و محتوای انقلاب را به شکل دیالک تیک عمل قهر آمیز و تعویض طبقاتی جامعه بسط و تعمیم می دهد.

·        این فرمولبندی تق و لق مائو را علیرغم همه معایبش اگر هم بپذیریم، باید اذعان کنیم که مائو فرم انقلاب را بر محتوا و ماهیت انقلاب مقدم می شمارد و حتی مطلق می کند.

·        یعنی در دیالک تیک فرم و محتوا، در دیالک تیک عمل قهر آمیز و تعویض طبقاتی جامعه، نقش تعیین کننده را از آن فرم (عمل قهر امیز) قلمداد می کند.

·        این نگرش مائو، نگرشی فرمالیستی ـ معرفتی است.

ادامه دارد.