فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) انیمیسم (۱)

   

پروفسور دکتر ورنر شوفنهاور

برگردان

شین میم شین

 

۱

·      انیمیسم عبارت است از باور به موجودات غیرمادی:

 

الف

·      انسانیت بخشیدن به پدیده های طبیعی و اجتماعی.

 

ب

·      روحمندی قائل شدن به پدیده های طبیعی و اجتماعی.

پ

·      حیاتمندی قائل شدن خیالی به پدیده های طبیعی و اجتماعی.

 

۲

ادوارد بورنت تایلر

(۱۸۳۲ ـ ۱۹۱۷)

آنتروپولوگ انگلیسی با نگرش اوولوسیونیستی

مؤلف کتاب «فرهنگ بدوی» (۱۸۷۱) و مؤسس فرهنگ شناسی

موضوعات پژوهش او

میتولوژی و ادیان «بدوی»

 

·      در پژوهش های ادوارد تایلر تحت عنوان «فرهنگ بدوی» برای اولین بار واژه «انیمیسم» جهت مشخص کردن اعتقاد مردم به ارواح و اشباح معین در مراحل پیشین توسعه اجتماعی به کار برده شد.

 

۳

·      در «تاریخ مذاهب» که از قلم مورخین بورژوائی تراوش یافته، انیمیسم به مثابه اولین مذهب و یا اولین مرحله مذهب، مذهب بدوی به طور کلی قلمداد می شود.

 

۴

·      فرم های نمودین  انیمیسم اما بسیار متنوعند و از مبانی تاریخی متفاوت بیشماری سرچشمه می گیرند و نمی توان آن را به عنوان نوع معینی از مذاهب طبقه بندی کرد.

 

۵

·      فرم های نمودین  انیمیسم را می توان به شرح زیر نام برد:

 

الف

·      انسانیت بخشیدن به امراض (ارواح مورد نظر شامان ها)

 

ب

·      ارواح اسرارآمیز مؤثر در مراسم انجمن های سری.

 

پ

·      باور به ارواح طبیعی (روح آب، روح جنگل، روح کوه)، که برای انسان ها از اهمیت متفاوتی برخوردار بوده اند.

 

ت

·      باور به روح غیرمادی انسانی و فرشته ها، اجنه، شیاطین، دیو و غیره که در مذاهب پیشرفته معروف به مذاهب جهانی، به ویژه در مسیحیت، اسلام و بودیسم یافت می شود.

 

۶

·      تصورات انیمیستی در کلیه مذاهب با شدت و ضعف مختلف یافت می شوند.

 

۷

·      انیمیسم و کلیه نگرش های مذهبی محصول شرایط اجتماعی ـ اقتصادی حاکم بر جوامع طبقاتی اند.

 

۸

·      در پیدایش تصورات انیمیستی علاوه بر منابع عام مذهبی ـ تخیلی وارونه سازی واقعیت (هراس از قوای طبیعی و در جوامع طبقاتی، هراس از قوای کور دخیل در حوادث اجتماعی)، خواب دیدن (به ویژه الهام، خلسه، حالات وجد و حال، به خواب دیدن مرده ها، زنده ها و شخص خود، تصاویر رؤیائی به مثابه وحی و الهام و غیره) و مشاهده جنازه انسان ها (که در میان خلق های ابتدائی بیشماری تصور «احیای مرده ها» رایج است) نیز نقش بازی می کنند.

 

۹

·      تصورات انیمیستی ـ به طور کلی ـ زاییده تخیل منعکس کننده اند و همواره ـ اگر به احکام اساطیری بسنده نکنند ـ یک رابطه مذهبی را تشکیل می دهند:

·      در تصورات انیمیستی به مخلوقات فکری تخیلی عینیت بخشیده می شود و به مثابه نیروئی مؤثر در مقابل انسان قرار داده می شوند و عوامل عینی طبیعی و اجتماعی که در مراحل توسعه اجتماعی معینی از سوی انسان ها به مثابه «قدرتی بیگانه» احساس می شوند، در قالب تصورات روحی و خیالی به صورت مخدوش عرضه می شوند.

 

۱۰

·      ماهیت انیمیسم در از آن خود کردن و قابل فهم کردن تخیلی  پیوندهای طبیعت و جامعه است که انسان ها را به نحوی از انحاء تحت تأثیر قرار می دهند، بدون اینکه از سوی انسان ها درک شوند.

 

ادامه دارد.