شین میم شین
باب اول
در عدل و تدبیر و رأی
حکایت نوزدهم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۳)
بخش سیزدهم
۱
منه در میان راز بار هر کسی
که جاسوس همکاسه دیدم بسی
معنی تحت اللفظی:
با هر کسی اسرار خود را در میان نگذار.
چون همسفره است، می تواند جاسوس دشمن باشد.
سعدی
در این بیت شعر،
از جواسیس همکاسه هشدار می دهد و به خودداری از رازگوئی دعوت می کند.
مفهوم «راز» که هنوز هم در اشعار شعرای فلسفه فقیر معاصر به کار می رود،
مفهومی سرتاپا فئودالی است
و
از وضع و حال زیست فئودالی،
به ویژه در دربارها حکایت می کند.
ندانمگرائی نیز در این گنداب نشو و نما می یابد و از عین به ذهن، از دربار به کوچه و خیابان می آید.
سؤال
وقتی هرکس نیت خود را در صندوق سینه پنهان کند، همه چیز ناگزیر غیرقابل (۱) می شود و مکتبی به نام ندانمگرائی قوام می یابد.
جواب
وقتی هرکس نیت خود را در صندوق سینه پنهان کند، همه چیز ناگزیر غیرقابل شناخت می شود و مکتبی به نام ندانمگرائی قوام می یابد.
با
نادانی و ندانمگرائی
همه چیز
به
رازی سربسته و پشت پرده
بدل می شود
و
اسرار پشت پرده
را
فقط پرده نشین می داند و انعکاس آسمانی ـ انتزاعی او.
یعنی خدای عالم الغیب.
سؤال
بدین طریق، اسرار پشت پرده و پرده نشین در آیینه آسمان منعکس می شود و از انعکاس آسمانی ـ انتزاعی آنها اسرار (۲) و (۳) پا به عرصه وجود می گذارند و بعد پرده دار سلطان به عنوان پرده دار خدا (فلک) و الی آخر.
جواب
بدین طریق، اسرار پشت پرده و پرده نشین در آیینه آسمان منعکس می شود و از انعکاس آسمانی ـ انتزاعی آنها اسرار غیبی و عالم الغیب پا به عرصه وجود می گذارند و بعد پرده دار سلطان به عنوان پرده دار خدا و الی آخر:
حافظ
راز درون پرده چه داند فلک، خموش
ای مدعی، نزاع تو با پرده دار چیست.
حافظ در این بیت، اجازه حتی شکوه از دست فلک را نمی دهد.
چرا که فلک به نظر او پرده داری بیش نیست و نمی تواند از اسرار درون پرده باخبر باشد.
همه این مفاهیم زمینی و انعکاس آسمانی ـ انتزاعی آنها را می توان در فلسفه حافظ مورد مطالعه قرار داد و ما قصد این کار را داریم.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر