مذهب چیزی فراتر از افیون و اعتراض (۱)

کونو فوسل

 (۱۹۴۱)

ریاضی دان، تئولوگ، معلم، مؤلف کتاب

دکتر تئولوژی، معلم تئولوژی بنیادی در دانشگاه ویلهلم مونستر

جزو نمایندگان تئولوژی رهائی بخش

آثار

زبان، مذهب، ایده ئولوژی

(از تئولوژی زبانی ـ تجزیه ـ تحلیلی به تئولوژی ماتریالیستی)

علائم و ساختارها

(مقدمه ای بر مفاهیم بنیایدی، مواضع و گرایشات استروکتورالیسم)

تئوری ایده ئولوژی

مذهب چیزی فراتر از افیون و اعتراض

مذهب پایگاه اجتماعی نیز دارد!

پروفسور دکتر کونو فوسل

برگردان

شین میم شین

بخش اول 

نکات مهم روز 

۱

·       به کدامین خبرنگار مد روز باور باید کرد؟

۲

·      آیا ما در این روزها شاهد بیداری اشتیاقات مذهبی خویش هستیم؟

۳

·      آیا ما شاهد میتولوژیزاسیون (اسطوره ای گشتن) مجدد جامعه خویش هستیم؟

۴

·      آیا چرخشی به عصر کلیت در شرف وقوع است و یا سقوط عنقریب به قهقرای بربریت و جنگ های داخلی، برگشت راسیسم و دگرستیزی در پیش است؟

۵

·      آیا بینوایی و نومیدی کلکتیو (دسته جمعی) خود را در تجاوزگری و زورگوئی فردی نمایان می سازد؟

۶

·      کدامیک رو به فزونی است، مذهب، زورگوئی و یا هر دو؟

۷

·      واقعیت اجتماعی ما از سوی جامعه شناسی و فرهنگتئوری حاکم با کلمات قصاری از قبیل سکولاریزاسیون (جدائی دین از سیاست)، مدرنیزاسیون (تجدد)، پلورالیزاسیون (جمعی کردن) و ایندیویدوئالیزاسیون (فردی کردن) توصیف می شود.

۸

·      مذهب نیز به مثابه یک زیرسیستم عملکردی (فونکسیونال) جامعه بشری، تحت تأثیر این مد مسلط قرار دارد.

۹

·      این تلاش توضیحی، آنجا هم هنوز از جوهر سمتگیری هنجاری ئی  برخوردار است که عقب تر از آن دیگر نمی توان رفت.

·      آنجا که پروژه سکولاریزاسیون «ناموفق» قلمداد می شود.

۱۰

·      زیرا هراس از آزادی های مکسوبه جدید بسیاری از انسان های حال حاضر را به فرار به چارچوب های امن کهنه و جدید تدین وسوسه می کند و برگشت خدایان قدیم را می طلبد.

۱۱

·      بی اعتنا به اینکه ما کدامیک از نگرش های سوسیولوژیکی را به خدمت گیریم، نمی توان منکر این قضیه شد که در سی سال اخیر، بازار جنبش های مذهبی بشدت گرم گشته است.

۱۲

·      قابل تذکر است که هم فرم های سنتی مذهب و هم مذاهب مد روز ازوتریکی و هم مذاهب به اصطلاح عصر نو و هم دین اسلام که با پیکارجوئی جدیدی وارد میدان شده است، همه چهره خود را در پشت پرده دیکتاتوری بازار ـ بمثابه عنصر تعیین کننده کاپیتالیسم جهانشمول ـ بطور ماندگاری تغییر داده اند.

۱۳

·      بازار ـ ظاهرا ـ «نامشروط ها و بی چون و چراها را، قدیسین و خدایان را نیز جامه اشتراط (مشروطیت) و نسبیت می پوشاند، تا بتوان به انتخاب یکی از آن میان دست زد.»

·      (سینزر)

۱۴

·      اما، علیرغم قدر قدرتی بازار، فرقی در این حقیقت امر پدید نمی آید که مطلق، قبلا هم نه مطلق، بلکه مطلقنما بوده است.

۱۵

·      بازار فقط همین ظواهر چیزها را تزیین می بخشد و لاغیر.

۱۶

·      البته در گرمی بازار فرم های کهنه و جدید مذاهب تردیدی نیست.

۱۷

·      اما چیزی در این میان، خود را برهنه می کند و نشان همگان می دهد و آن اینکه در سرمایه داری تمام ارضی (گلوبال) گشته، احساس ها و جهان بینی ها نیز باید به مثابه کالا عرضه شوند تا به دست مصرف کننده برسند و مورد تأیید او قرار گیرند.

۱۸

·      از این جبر کاپیتالیستی، گریز و گزیری امکان پذیر نیست.

۱۹

·      اما همزمان، چیز دیگری خود را به هزار و یک حیله و ترفند از دیده ها پنهان می سازد و آن اینکه سرمایه داری ـ بلحاظ فرم ـ خود نیز مذهبواره است.

۲۰

والتر بنیامین

 (1۱۸۹۲ ـ ۱۹۴۰)

فیلسوف، منتقد ادبی، 

مترجم آثار بالزاک، بودلر و مارسل پروست به آلمانی.

·      این شناخت از سرمایه داری را ما ضمنا مدیون والتر بنیامین  هستیم.

·      او مصرانه نشان داد که انتقاد از مذهب بر بنیان معارف مارکس از چه کارآئی عظیمی می تواند برخوردار باشد.

۲۱

·      اینکه جامعه ـ تئوری مارکسیستی و همراه با آن، انتقاد از مذهب مربوطه پس از ناکامی پروژه های سوسیالیستی  بلوک شرق برای مدت مدیدی با سوء ظن مواجه شده و چه بسا بدون بحث و بررسی «بدرد نخور» اعلام گردیده (هر چند که اکنون وضع روز به روز عوض می شود و جامعه ـ تئوری مارکسیستی اعتبار پیشین خویش را به دست می آورد) دلایل قابل شناختی دارد.

۲۲

·      این امر اما نباید ما را از آن باز دارد که به تقلید از والتر بنیامین به آزمون و آزمایش نوینی خطر کنیم.

ادامه دارد.

 

-->