دایرة المعارف روشنگری: فرهنگ مفاهیم فلسفی (ح) حسی و عقلی (سنسوئال و راسیونال) (۱۰) (بخش آخر)

۱۴۰۳ مرداد ۲۹, دوشنبه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (ح) حسی و عقلی (سنسوئال و راسیونال) (۱۰) (بخش آخر)

پروفسور دکتر هوربت هورستمن

برگردان

شین میم شین

درک مارکسیستی از حسی و عقلی

ادامه

· حسی و عقلی اگر چه بر مبانی نویرودینامیکی (عصبی ـ پویای) مختلف پدید می آیند و از فرم های کیفی متفاوت انعکاس فکری حکایت می کنند، اما به برکت پیوندهای متنوع، با یکدیگر گره می خورند و برخلاف تصور نئوپوزیتیویسم نمی توان آنها را در پیوندهای منطقی خلاصه کرد.

· حسی نشاندهنده پیوند مستقیم ذهن و ضمیر با جهان خارج است.

· اما هیچ مرحله حسی معرفتی خالص وجود ندارد.

· عناصر عقلی حتی با ادراک تحریکات به وسیله گیرنده های عصبی وارد عمل می شوند.

· چون هر گیرنده عصبی تنها به تحریکاتی واکنش نشان می دهد که متناسب با فیزیولوژی آن باشند.

· (تحریکات منطبق)

(فیزیولوژی

به علمی اطلاق می شود که با روندهای حیاتی و فونکسیونال (عملکردی) در ارگانیسم سر و کار دارد.

مترجم )

· فیزیولوژی خودویژه ی گیرنده های عصبی انسانی اما نتیجه کشمکش عملی و نظری هزاران ساله انسان با محیط زیست خود بوده است:

· به قول مارکس، «تشکیل حواس پنجگانه، کار تمامیت تاریخ جهان بوده است.»

· در تشکیل احساس ها و ادراک ها به مثابه فرم های حسی انعکاس سوبژکتیو فکری، همواره عناصر عقلی شرکت دارند.

(حسی و هیچ چیز دیگری به تنهایی وجود ندارد.

حسی در دیالک تیک حسی و عقلی وجود دارد.

ساختار همه چیز هستی، دیالک تیکی است.

مترجم)

· به این دلیل است که انسان منفرد ـ به عنوان مثال ـ در جریان زندگی خویش و انسان نوعی در جریان تاریخ نوع خویش، عادات استنباطی و یا ادراکی معینی را کسب می کند که خصلت اپریوریکی (ماورای تجربی) نسبی دارند و در تشکیل حسی نقش بازی می کنند.

۱۰

· در اکت (عملیات) استنباط و ادراک، تجارب و معارف و دانش های ذخیره شده به خدمت گرفته می شوند.

۱۱

· به ویژه ادراک ـ به مثابه تصویربرداری ـ با تفکر مفهومی و زبان پیوند دارد.

۱۲

· به لحاظ توسعه تاریخی، توانائی انسان به تفکر عقلی بر مبنای اشتغال به کار اجتماعی، در تأثیر متقابل تنگاتنگ با زبان (که بتدریج پدید آمده) تشکیل شده است.

(زادگاه مفاهیم افکار، کار است.

امتحانش آسان است:

شروع به انجام کاری، همان و به کار افتادن مغز، همان.

در سلول انفرادی شکنجه گاه، میت وان تیک تاک مغز را حتی شنید.

مترجم)

۱۳

· اگرچه تفکر عقلی در روند شناخت به پیش شرط حسی نیاز دارد، اما حاوی استقلال نسبی از حسی است.

۱۴

· بدین طریق تفکر عقلی می تواند به کمک عملیات خالص روی علائم، مفاهیم و سمبل ها با رعایت قواعد متدیکی معین و قوانین منطقی به معارف جدیدی دست یابد که شناخت حسی بی واسطه را به خطه آنان راه نیست.

· مراجعه کنید به به تفکر، شناخت