فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) اخلاقزیان (زبان اخلاقی) (۱)

پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایشهورن

برگردان

شین میم شین

   

۱

·    اخلاقزبان به مجموعه وسایل و فرم های بیانی زبانی ـ به معنی وسیع کلمه ـ به کلیه سیستم علامتی اطلاق می شود که در خدمت کدبندی و انتقال زبانی هنجارها، ایدئال ها و نگرش های اخلاقی قرار دارند و یکی از انگیزش های اخلاقی منطبق با آنها را آماج قرار می دهند.

 

۲

·    اصطلاح «اخلاقزبان» از نقطه نظرهائی باعث سوء تفاهم می شود.

·    زیرا در واقع زبان اخلاقی خاصی وجود ندارد.

 

۳

·    وسایل تعیین کدبندی و انتقال هنجارها و غیره اخلاقی عبارتند از وسایل زبان عامیانه.

 

۴

·    اما در جریان توسعه تاریخی و در روند تمییز پیشرونده حیات معنوی جامعه، وسایل زبانی معینی در اعلام و ترویج سیستم ها و اصول اخلاقی معنای برتری کسب کرده اند.

 

۵

·    از آن جمله اند، واژه هائی از قبل «خوب»، «شریف»، «افتخار» و اصطلاحات و یا جملاتی از نوع «عبادت به جز خدمت خلق نیست!»، «او زحمتکش شریفی است!»، «از بیت المال مردم باید پاسداری کرد!» و غیره.

 

۶

·    اما جملاتی هم که حاوی اطلاعاتی اند، می توانند در شرایط معینی تأثیر اخلاقی اعمال کنند و به انتقال هنجارها و ارزیابی های اخلاقی بپردازند.

 

۷

·    معضل اصلی اخلاقزبان در عرصه فونکسیون های پراگماتیکی است.

 

۸

·    عرصه فونکسیون های پراگماتیکی کمتر از بقیه فونکسیون های زبانی مورد پژوهش قرار گرفته است.

 

۹

·    این عرصه ای است که فونکسیون های زبانی غیرتوصیفی و علامتی دوباره دستچین  و حذف می شوند.

·    مراجعه کنید به پراگماتیک

 

۱۰

·    مسائل اخلاقزبانی را می توان در این عرصه جا داد.

 

۱۱

·    خودویژگی تثبیت و ترویج زبانی اصول اخلاقی عبارت است از چندگونگی، ناهمگونی و چندمعنائی خارق العاده وسایل زبانی عامیانه رایج.

 

۱۲

·    به عنوان مثال برای دعوت کسی به پیشه کردن شیوه عمل آگاهانه مبتنی بر محرکه های درونی می توان طرق زبانی مختلفی را به کار بست:

 

الف

جملات امری

 

۱

·    «باید به پا شویم!»

 

۲

·    «برای زنده ماندن، باید مبارزه کرد»

 

ب

جملات هنجاری

 

۱

·    «عبادت به جز خدمت خلق نیست!»

 

پ

جملات مبتنی بر ارزیابی

 

۱ 

·    «میازار موری که دانه کش است

·    که جان دارد و جان شیرین خوش است!»

 

ت

  وسایل زبانی بیشمار دیگر.

 

ث

 

·    گاهی هم از جملات پرسشی استفاده می شود.

 

۱۳

·    برای انطباق این تنوع با هدف، شیوه های زیر به خدمت گرفته می شوند:

 

الف

·    تشکیل، تنظیم و تغییر انگیزه ها.

 

ب

·    نفوذ در باورها و تصمیمگیری های سوبژکتیو، برای تنظیم، قاعده مند سازی، تحریک شیوه رفتار و موضعگیری انسان ها و پیوند دادن آن با کل جامعه.

 

·    مراجعه کنید به ایدئولوژی، اخلاق

 

ادامه دارد.