فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) اتیک (اخلاق) (۹)

 

 

پروفسور دکتر ماتهویس کلاین

برگردان 

شین میم شین

 

۶

اتیک دموکرات های انقلابی روس

 

۱

نیکولای الکساندروویچ دوبرولیوبوف

 (۱۸۳۶ ـ ۱۸۶۱)

فیلسوف ماتریالیست، نویسنده، منتقد ادبی، متفکر انقلابی، ژورنالیست

از دموکرات های انقلابی روس

 

۱

·    دموکرات های انقلابی روس ـ به ویژه چرنیشفسکی و دوبرولیوبوف ـ  نیز نظریات اتیکی خود را ـ مثل فویرباخ ـ  بر اصول آنتروپولوژیکی بنا می کنند.

 

۲

نیکولای گاوریلوویچ چرنیشفسکی

 (۱۸۲۸ ـ ۱۸۸۹)

نویسنده، منتقد ادبی، انقلابی، ژورنالیست

از دموکرات های انقلابی روس

آثار:

ایده های پیشرفته و استه تیک

منتخبی از نوشته های فلسفی

روابط استه تیکی هنر با واقعیت عینی

چه باید کرد؟

 

·     آنها اما اتیک خود را به طرز تنگاتنگی با منافع و آماج های  خلق در مبارزه بر ضد فئودالیسم و تزاریسم پیوند می دهند.

 

۳

·    آنها اخلاق و شیوه های رفتار اخلاقی را دقیقتر از ماتریالیست های فرانسوی، بر مبنای شرایط اجتماعی ـ تاریخی توضیح می دهند و بدین طریق بر ضرورت تغییر انقلابی و دموکراتیک جامعه و انسان تأکید می ورزند.

 

۴

·    عالی ترین وظیفه انسان و سرچشمه سعادت ـ به نظر  آنان ـ خدمت به خلق است.

 

۵

·    آنها با تکیه بر اصل «اگوئیسم مبتنی بر عقل» و «امتیاز قابل فهم» از انسان ها می خواهند که منافع شخصی خود را آگاهانه تابع منافع و آماج های خلق در مبارزه به خاطر آزادی های دموکراتیک سازند.

 

۶

·    دموکرات های انقلابی روس در نظریات سیاسی و اخلاقی خود، منافع انقلاب دهقانی بر ضد نظام ارباب و رعیتی فئودالی در روسیه تزاری را نمایندگی می کنند.

 

۷

·    آنها اما به سبب سطح نازل توسعه شرایط اقتصادی ـ اجتماعی کاپیتالیسم در روسیه نمی توانند به سطح وظایف تئوریکی و عملی پرولتاریا ارتقا یابند.

 

۷

اتیک بورژوائی اواخر قرن نوزدهم

 

۱

·    در نیمه دوم قرن نوزدهم، تفکر بورژوائی اتیک ـ مثل فلسفه بورژوائی ـ به طور دم افزونی خطوط مترقی و هومانیستی خود را از دست می دهد و خصلت اپولوژتیکی یکجانبه به خود می گیرد.

 

·     (اپولوژی یعنی توجیه آموزه، طرز تفکر و مواضع و غیره معینی و دفاع بی چون و چرا از آن. مترجم)

 

۲

·    اتیک بورژوائی مالکیت خصوصی سرمایه داری را توجیه می کند و تلاش فرد کاپیتالیست در جهت پیشبرد بیرحمانه منافع خصوصی اگوئیستی خویش بر ضد منافع خلق را به مثابه  ایدئال شخصیت انسانی و آزادی مورد تجلیل قرار می دهد.

 

۳

·    این گرایش در بسیاری از نمایندگان اتیک بورژوائی خصلت ارتجاعی و ضد مردمی مستقیم به خود می گیرد.

 

 ۱

اتیک شوپنهاور

 

آرتور شوپنهاور

(۱۷۸۸ ـ ۱۸۶۰)

فیلسوف، نویسنده و استاد مدارس عالی آلمان

آموزه او شامل اتیک، متافیزیک و استه تیک بوده است.

او فلسفه کانت را مرحله تدارکی فلسفه خویش می دانست.

او جهان را مبتنی بر اصل نامعقول قلمداد می کرد

در زمینه آموزه ایده ای افلاطون و فلسفه های شرق نیز صاحب نظر بوده است.

او نماینده ایدئالیسم ذهنی و در تئوری شناخت نماینده سوبژکتیویسم بوده است.

 

۱

·    سقوط و انحطاط اتیک بورژوائی در آلمان به وسیله شوپنهاور به راه می افتد.

 

۲

·    نگرش پسیمیستی (بدبینانه) بنیادی شوپنهاور نسبت به زندگی در اتیک او نیز بازتاب تعیین کننده می یابد:

·    زندگی چیزی جز گناه و درد و رنج نیست.

·    بنابرین، مرگ بهتر از زندگی است.

 

۳

·    به نظر شوپنهاور، خصلت اراده انسانی عبارت است از خودخواهی ارتقا داده شده تا درجه بدخواهی.

 

۴

·    تنها آنجا که ترحم در کار باشد، می توان از اخلاق سراغ گرفت.

 

۵

·    اما چون در جهان اسیر در چنگ اگوئیسم و بدی، نمی توان اصل ترحم را به طور فراگیر تحقق بخشید، پس تعیین هنجارها و مؤلفه های اخلاقی برای انسان ها ـ آنسان که در اتیک پیشین، مثلا اتیک کانت رواج داشت ـ عبث و بیهوده است.

 

۶

·    شوپنهاور از ناتوانی کذائی انسان ها در کاهش درد زندگی نتیجه می گیرد که باید از زندگی واپس نشست و جهان را به حال خود رها کرد و به دست سرنوشت و یا هیچ و پوچ سپرد.

 

۷

·    اتیک شوپنهاور، اتیکی پسیمیستی (بدبینانه)، نیهلیستی و سرانجام فاتالیستی است.

 

۸

·    اتیک شوپنهاور انسان را خلع سلاح می کند و به انفعال مطلق در زندگی محکوم می سازد.

 

۹

·    بدین طریق ـ آگاهانه و یا ناآگاهانه ـ به مثابه  ایدئولوژی ئی در می آید که در خدمت ابدی کردن مناسبات حاکمیت و استثمار سرمایه داری بر ضد گرایشات رهایی بخش توده های خلق است.

 

۱۰

·    اتیک شوپنهاور، اتیکی ارتجاعی و ضد خلقی است.

 

ادامه دارد.