خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۳۹)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل هفتم

اعلام فلسفی استقلال انسان

توسط ایمانوئل کانت

فصل هفتم

بخش اول

قسمت ۸

 

۶۸

·     نو در تعریف کانت از ارگانیسم آشکار است:

·     بر خلاف درک سنتی به میراث مانده، که کمترین فرقی بین مکانیسم و ارگانیسم نمی دید، کانت تفاوت مکانیسم با ارگانیسم را به مثابه تفاوت خاصیت با عامیت قلمداد می کند.

·     مراجعه کنید به دیالک تیک منفرد (خاص) و عام

۶۹

·     به نظر کانت و بعدها ضمنا تحت تأثیر کانت، به نظر هگل، «ماهیت مکانیسم را  چیزی تشکیل می دهد که «به رابطه بین اجزای پیوسته به هم منجر می شود.

·     این رابطه برای اجزای مکانیسم، چیز بیگانه ای است و ربطی به طبیعت آنها ندارد.

·     اگرچه ظاهرا رابطه واحدی به نظر می رسد، ولی چیزی جز ترکیب اجزاء نیست.

·     چیزی جز اختلاط (مخلوط شدن، قاطی شدن) اجزاء نیست.

·     چیزی جز انبوهه اجزاء و امثالهم نیست.»

·     (هگل، «مجموعه آثار»، جلد ۵، ص ۱۸۰)

۷۰

·     ماهیت ارگانیسم را اما چیزی تشکیل می دهد که در آن، کل بر اجزاء مقدم است و اجزاء فقط در رابطه با کل امکان پذیر می گردند.

·     اجزاء فقط به خاطر کل است که هستند و در تأثیر متقابل با یکدیگر و بنا بر علیت خاص خود، کل را پدید می آورند.

·     این تعین و تعریف ارگانیسم، دیالک تیکی است.

·     و کانت می بایستی از همین جا به نسبیت بخشی (رلاتیویزاسیون) سیستم مقولتی خود برسد.

·     اما نه به سیستم مقولتی خود.

·     (اصطلاح مقولتی را به تقلید از اصطلاح عقیدتی می سازیم:

·     از عقیده، صفت عقیدتی و از مقوله، صفت مقولتی ساخته می شود. مترجم)

۷۱

·     نگرش دیالک تیکی و سیستم مقولتی پیشاپیش تشکیل یافته در فلسفه کانت به طرز بی واسطه روی در روی یکدیگر قرار دارند.

۷۲

·     به همین دلیل است که کانت برای توضیح ارگانیسم، مفهوم هدفگراییت طبیعی را (هدفگراییت عینی را) به خدمت می گیرد و با اعلام وسیله کمکی بودن آن، اعتبارش را فی الفور محدود می سازد.

۷۳

·     استفاده از این وسیله کمکی فقط در صورتی مصلحت است که شناخت به سرحدات سیستم مقولتی آنالیتیک (تحلیل) ترانسندنتال (ماورای تجربی) برمی خورد.

·     موردی که در فرم های طبیعی ارگانیکی پیش می آید.

۷۴

·     کانت می نویسد:

·     «مجاز بودن استفاده از نوع توضیح مکانیکی کلیه فراورده های طبیعی، فی نفسه، نامحدود است.

·     اما توان ما در این زمینه، بنا بر ساخت و پرداخت فهم ما، در زمنیه درک چیزهایی که اهداف طبیعی اند، چندان نامحدود نیست.

·     حتی خیلی هم محدود است.»

·     (کانت، «آثار»، جلد ۵، ص ۵۳۷)

ادامه دارد.