توضیح مکاتب مهم مربوط به «تئوری شناخت» (47)

پروفسور دکتر مانفرد بور
رلاتیویسم (نسبیت گرائی)
برگردان شین میم شین

• رلاتیویسم (نسبیت گرائی) به موضع معرفتی ـ نظری ئی (تئوری شناخت) اطلاق می شود که بنا بر آن، تنها روابط و مناسباتی که اشیاء نسبت به همدیگر دارند، قابل شناسائی اند.
• موضوع واقعی شناخت (وجود درخود) اما غیرقابل شناسائی است.
• و لذا رلاتیویسم به این نتیجه می رسد که حقیقت عینی مستقل از سوبژکت شناسنده وجود ندارد.

• (این بدان معنی است که نه حقیقت اوبژکتیف (عینی)، بلکه فقط حقیقت سوبژکتیف وجود دارد.
• بر همین اساس ادعا می شود که هر کس حقیقت خود را دارد.
• هرکس حقیقت سودآور خود را دارد.
• مراجعه کنید به فیلم ژاپنی و بعد هالی وودی موسوم به «حقیقت»، مترجم)

1

• از دیدگاه رلاتیویسم هر شناختی نسبی است.

2

• هر شناختی ـ در هرحال ـ وابسته به سوبژکت شناسنده است:
• هرشناختی ـ در تحلیل نهائی ـ سوبژکتیف است.

3

• شالوده نظری رلاتیویسم قاعدتا جهان بینی مبتنی بر ایدئالیسم ذهنی است.

• مراجعه کنید به ایدئالیسم و ماتریالیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

4

• رلاتیویسم معرفتی ـ نظری (یعنی رلاتیویسم مربوط به عرصه تئوری شناخت) به انحرافات زیر ختم می شود:

الف

• رلاتیویسم به اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) ختم می شود.

• (اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) عنوانی برای آموزش های معرفتی ـ نظری ئی، که شناخت چیزها را و در تحلیل نهائی شناخت واقعیت عینی را غیر ممکن می دانند. مترجم)

• مراجعه کنید به اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ب

• رلاتیویسم به انکار حقیقت عینی ختم می شود.

• مراجعه کنید به حقیقت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ت

• رلاتیویسم به سازش جهان بینانه با مذهب ختم می شود.

• مراجعه کنید به مذهب (دین) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

5

• در پیش گرفتن رلاتیویسم بمثابه شالوده معرفتی ـ نظری، به معنی محکوم کردن ناگزیر خویش است به انحرافات زیر است:

الف

• اسکپ تیسیسم مطلق

• مراجعه کنید به اسکپتیسیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

ب

• به اگنوستیسیسم

ت

• سوفیسم

• (مشخصه سوفیسم (البته نه بمثابه یک مکتب یکپارچه) عبارت است از داشتن گرایشات اسکپتیکی و رلاتیویستی کم و بیش شدید. مترجم)

• مراجعه کنید به سوفیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پ

• به سوبژکتیویسم (ذهنگرائی)

• مراجعه کنید به سوبژکتتیویسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

6

• در پیش گرفتن رلاتیویسم بمثابه شالوده معرفتی ـ نظری به معانی زیر است:

الف

• به معنی برسمیت شناختن نسبی بودن شناخت بشری است.

ب

• به معنی انکار وجود هرگونه معیار و ملاک عینی و مستقل از انسان است، که شناخت نسبی انسانی بدان نزدیک و نزدیکتر می شود.

7

• به قول لنین، «همان طور که هگل اشاره می کند، دیالک تیک گشتاورهائی از رلاتیویسم، نفی و اسکپتیسیسم را در خود دارد.
• اما خود را به درجه رلاتیویسم تنزل نمی دهد.

8

• ماتریالیسم دیالک تیکی مارکس و انگلس نیز بیشک گشتاوری از رلاتیویسم را در خود دارد، ولی خود را بدرجه رلاتیویسم تنزل نمی دهد:

الف

• ماتریالیسم دیالک تیکی نسبی بودن شناخت بشری را می پذیرد.

ب

• این اما نه به معنی انکار حقیقت عینی، بلکه به معنی اشتراط تاریخی حد و مرز نزدیکی شناخت بشری به این حقیقت عینی است.»
• (کلیات لنین، جلد 14، فصل دوم، ص 5)

9

• رلاتیویسم اخلاقی هنجارهای عام و ارزش های اخلاقی را مطرود می شمارد.

10

• رلاتیویسم ـ بلحاظ تاریخی ـ محصول دوران های شکست و سقوط توسعه اجتماعی و علمی است.

11

• رلاتیویسم گشتاوری از ایدئولوژی هائی است که عمرشان از نظر تاریخی به پایان رسیده است.

12

• فلسفه بورژوائی معاصر ـ بویژه جریانات فلسفی بورژوائی معاصر زیر ـ تحت نفوذ شدید درونمایه های رلاتیویستی است:

الف

• پوزیتیویسم

ب

• امپریوکریتیسیسم

ت

• پراگماتیسم

پ

• اگزیستانسیالیسم.

پایان
ادامه دارد