تدارک تئوریک توضیح «تئوری شناخت» (3)

تصویرتئوری (تئوری انعکاس) (2)
پروفسور الفرد کوزینگ
پروفسور مانفرد بور
پروفسور گئورگ کلاوس
برگردان شین میم شین

I
سیر تاریخی تصویرتئوری

• در تاریخ فلسفه، فلاسفه مختلفی هر کدام در تکوین تصویرتئوری علمی سهمی ادا نموده اند که خود گامی در جهت ماتریالیسم دیالک تیکی و تاریخی بوده است.

1
دموکریت

دموکریت (460 ـ 371 ق. م.)

فیلسوف ماتریالیست یونان باستان
از فلاسفه پیشاسقراطی
شاگرد لویکیپ و بزرگترین فیلسوف فلسفه طبیعت
نماینده ماتریالیسم اتمیستی
او کل طبیعت را متشکل از ذرات تقسیم ناپذیر (اتم) می دانست.
شعار اصلی او:
چیزها فقط به ظاهر رنگ دارند، فقط به ظاهر شیرین و یا تلخند.
در واقع فقط اتم ها وجود دارند، در فضای خالی!

• تصویرتئوری در فرم ابتدائی آن بوسیله دموکریت بنیانگذاری شده است.
• به نظر او همه چیزها از بهم پیوستن اتم ها پدید می آیند، اتم هائی که بلحاظ فرم، نظام، جایگاه، بزرگی و وزن با هم تفاوت دارند.
• همه چیزها بطور لاینقطع گروه های اتمی (ایدولا) از خود آزاد می سازند که تصاویر کوچک و نامرئی چیزها هستند و در برخورد با اعضای حسی ما شناخت حسی را بوجود می آورند.

2
هوبس و جان لاک

• تصویرتئوری نوسازی و توسعه بعدی خود را مدیون سنسوئالیسم ماتریالیستی انگلیس و ماتریالیسم فرانسوی در قرن هجدهم بوده که پیرو سنسوئالیسم انگلیس بوده است.

• مراجعه کنید به سنسوئالیسم (حسگرائی)

• تصویرتئوری شناخت با نظریات هوبس و جان لاک راجع به کیفیت های اولیه و ثانویه پیوند تنگاتنگی داشته که موجب ناپیگیری های مختلفی در کل تئوری شناخت شده است.

الف
هوبس

توماس هوبس (1588 ـ 1679)
ریاضی دان، تئوریسن دولتی و فیلسوف انگلیسی در
عصر جدید آغازین
کتاب معروف او «هیولا» نام دارد.

• هوبس ادراکات (ایده ها) را تصاویر اجسام مادی در ضمیر انسانی می داند، ولی احساس رنگ، نور، گرما و صدا ـ به نظر او ـ تخیلاتی اند که از تأثیر ابژکت ها بر اعضای حسی ما پدید می آیند.
• (هوبس، «آموزش مربوط به اجسام»، 4، ص 25)

ب
جان لاک

جان لاک (1632 ـ 1704)
فیلسوف انگلیسی
نماینده اصلی امپیریسم
از شخصیت های برجسته روشنگری انگلیس
از تئوریسین های قرارداد اجتماعی
اعلامیه استقلال آمریکا، قانون اساسی آمریکا و انقلاب فرانسه تحت تأثیر فلسفه سیاسی او بوده اند.
جان لاک در نظریه خود راجع به بود (ماهیت) چیزها میان ایدئالیسم و ماتریالیسم در نوسان بود.
جان لاک در نظریه خود راجع به امکان شناخت بود (ماهیت) راستین چیزها به ندانمگرائی (اگنوستیسیسم) گرایش داشت.

• جان لاک هم ادراک کیفیت های اولیه اجسام را به همان سان تعبیر می کند.

• کیفیت های اولیه مثلا بزرگی، فرم، تعداد، جایگاه و حرکت به نظر او تصاویر واقعیت عینی اند.
• ولی او کیفیت های ثانویه مثلا رنگ، صدا، بو، مزه و غیره را بمثابه تأثیر کیفیت های اولیه بر اعضای حسی ما (حواس پنجگانه) می داند.
• (جان لاک، «راجع به فهم بشری»، 2، ص 8)

ادامه دارد