احسان طبری
(1295 ـ 1368)
تحلیلی از شین میم شین
قدمى هم به
رهش مغتنم است
ننگ برآنكه به زندان «دَم» است!
ننگ برآنكه به زندان «دَم» است!
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
معنی تحت اللفظی:
·
ننگ بر کسی تمام هم و غمش «نجات
لحظه» است، غنیمتدانی دم است.
·
ننگ بر کسی که در این جنگل شر،
بسان دیگر گرگ ها، گرگ گردیده است.
1
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
طبری در این بیت، دست خواننده و
شنونده شعر را می گیرد، از جامعه خارج می شود و وارد طبیعت اول (جنگل) می شود:
·
در جنگل ـ بر خلاف جامعه ـ آنارشی حاکم است و نه قانون.
·
در جنگل ـ به قول معروف ـ قانون
جنگل حاکم است.
·
منظور از قانون جنگل چیست؟
2
قانون
جنگل
The Law
of the Jungle
یعنی هر کس برای خودش
کسی باقی است که قوی تر است.
یا
بکش یا کشته شو
یا
بخور یا خورده شو
ویکی پیدیا
·
بهتر است که معانی قانون جنگل را
مورد تأمل قرار دهیم تا به درک منظور طبری از مفهوم جنگل شر نایل آییم:
3
هر کس برای خودش
·
قانون هرکس برای خودش، جفنگی بیش
نیست.
·
قانون هر کس برای خودش، قانون جنگل
واقعی نیست.
·
چون در جنگل هر کس برای خودش نیست.
·
نه نباتات، نه جانوران و نه انسان های
جنگلزی ایزوله و تنها نیستند.
·
بلکه در چارچوب ساختارهای «خانوادگی»
خاص خود بسر می برند و فقط در این چارچوب های ساختاری می توانند بسر برند.
·
هر نباتی برای حفظ نوع خود و برای
حمایت از رشد «کودکان» خود و برای تحکیم و تکثیر نوع خود وارد مناسباتی با نباتات
دیگر و با جانوران دیگر از حشره تا خزنده، از حیوان تا انسان می شود.
·
این روابط و مناسبات، روابط و مناسبات
دیالک تیکی اند.
·
یعنی مبتنی بر همزیستی و ستیز اند.
·
درست به همین دلیل است که طبری نه
از جنگل، بلکه از جنگل شر سخن می گوید.
4
کسی
باقی است که قوی تر است.
·
منظور از قوت چیست؟
·
قوت یک مفهوم انتزاعی است.
·
معادل این قانون کذائی جنگل را در جامعه
داریم:
برو قوی شو، اگر راحت جهان طلبی
که در نظام طبیعت، ضعیف پامال است
·
اینجا نیز منظور از ضعیف و قوی
روشن نیست.
·
اگر منظور از قوت، قوت جسمانی باشد،
می توان آن را دربست رد کرد.
·
دینوسور ها بلحاظ قوت جسمانی قوی تر
از بقیه جانوران بوده اند.
·
لاک پشت همچنان و هنوز حی و حاضر
است.
·
در حالیکه از دینوسورها اثری نیست.
·
طبقه بندی نباتات و جانوران به قوی
و ضعیف درست نیست.
·
میکروارگانیسم ها مثلا باکتری ها
جزو اقویا هستند و یا جزو ضعفا؟
5
کسی
باقی است که قوی تر است.
·
این میکرو موجودات توان بقای حیرت
انگیز دارند که هیچ موجود قوی هیکل دیگر ندارد.
·
امتحانش دشوار نیست.
·
در شیر خشک که به دلیل فقدان آب، قاعدتا
نباید باکتری ئی جان سالم بدر برده باشد، همین باکتری ها استراتژی بقائی توسعه داده
اند که در نهایت قحطی آب، جان سالم بدر می برند.
·
آن سان که به محض ریختن شیر خشک در
آب در طرفة العینی احیا، تقطیع و تکثیر می شوند و تعداد شان به میلیاردها می رسد.
6
کسی
باقی است که قوی تر است.
·
درخت تک و تنهائی در کویر بی آب و
علف، جزو اقویا ست و یا جزو ضعفا؟
·
همین درخت بظاهر بی بر و بار و سایه در روند تکاملی طولانی اش، استراتژی
بقائی توسعه داده که از بدترین خشکسالی ها و بی آبی ها جان سالم بدر می برد و به
محض بارش باران در طرفة العینی غرق شکوفه می شود.
·
طبقه بندی موجودات به قوی و ضعیف
ساده لوحانه است.
7
یا
بکش یا کشته شو
یا
بخور یا خورده شو
·
این قانون کذائی جنگل بیشتر از دید
آدمیان است.
·
در جنگل و در هر جای دیگر نه قانون
کذائی جنگل، بلکه قانون دیالک تیکی داد و ستد حاکم است.
·
آهو از علف تغذیه می کند.
·
آهو که قاتل علف نیست.
·
آهو علف را می چرد و همزمان علف را
کود می دهد.
·
دیالک تیک داد و ستد از هر سو که
بنگری همین است.
·
همین آهو را پلنگ می خورد.
·
پلنگ که قاتل آهو نیست.
·
پلنگ هم با ادرار و مدفوعش و هم با
جسدش به پیدایش و رشد میلیون ها حشره و نبات و غیره غذا می دهد که به نوبه خود
توسط میلیون ها پرنده و خزنده و نبات تغذیه می شوند.
·
کدام قانون یا بکش یا کشته شو؟
·
یا بخور یا خورده شو؟
·
این جفنگیات ناشی ا جهل نسبت به روندهای
هستی اند.
8
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
جنگل شر و گرگ در این بیت طبری،
استعاره اند.
·
منظور طبری از جنگل شر و گرگ، جامعه
طبقاتی و طبقه حاکمه انگل، استثمار گر و ستمگر است.
·
طبری در این بیت، به جانبداری از توده
های مولد و زحمتکش برمی خیزد و طبقه حاکمه استثمارگر و ستمگر را به چالش می کشد و
می کوبد.
·
سؤال این است که چرا طبری از
اینهمه جانور، به سراغ گرگ رفته است؟
9
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
گرگ ها در میان درندگان از یک نظر
بی نظیرند و طبری درست به همین دلیل از استعاره گرگ بهره برگرفته است.
الف
·
پیران قوم بر آن بوده اند که اگر
گرگی پشتش به گرگ دیگر باشد، خطر آن می رود که طعمه آن شود.
ب
·
بنا بر فیلم های بیولوژیکی راجع به
گله گرگ ها، هیرارشی آهنینی میان گرگ آلفا و بقیه گرگ های گله وجود دارد.
·
آن سان که پس از شکار همه با هم سر
سفره شکار نمی نشینند.
·
بلکه در نهایت گرسنگی مجبورند طعمه
را در اختیار گرگ آلفا قرار دهند تا اگر آن سیر خورد و چیز باقی گذشت، بقیه گرگ ها
بر سر آن بقایا همدیگر را لت و پار کنند.
·
بنا بر پژوهش های بیولوژیکی، خیلی
از گرگ های نازل الرتبه ـ چه بسا ـ از فرط گرسنگی می میرند.
10
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
یکی از دلایل مهم طبری همین رابطه وحشت
انگیز گرگ ها ست.
·
طبری در این بیت شعر، از تشابه
چشمگیر طبقه بورژوازی با گله گرگ ها سخن می گوید و طرز زیست بورژوائی را ننگ بشریت
می داند.
·
برتولت برشت اثری دارد به نام «یوهانای
مقدس و کشتارگاه ها» که ما بخشی از آن را ترجمه و منتشر کرده ایم.
·
برتولت برشت در این کتاب فوق
العاده ارزشمند، از همین روند و روال گرگ واره بورژوازی گزارش می دهد.
11
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
گله گرگ ها از قضا محبوب ترین الگو
برای شوپنهاور ـ معلم نیچه ـ بوده است.
·
جامعه ایدئال شوپنهاور، گله گرگ ها
ست:
·
شوپنهاور گرگ آلفا را پیشوا، رهبر (هیتلر،
موسولینی، فرانکو) و غیره تلقی می کند و سرمشق قرار دادن آن را اکیدا توصیه می
کند.
·
مراجعه کنید به فلسفه بورژوائی
واپسین در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
12
ننگ
برآنكه به زندان «دَم» است!
ننگ
بر آنكه در اين جنگل شر
گرگ
گرديده چو گرگان دگر
·
طبری در این سه مصراع این شعر، هم تئوری
غنیمتدانی دم خیام و حافظ و غیره را و هم تئوری
آنتی هومانیستی فلاسفه فاشیسم را ـ خواه آگاهانه و خواه نا آگاهانه ـ به تیغ تیز
انتقاد علمی، انقلابی، هومانیستی و اخلاقی می سپارد.
·
هم شیوه زیست مبتنی بر غنیمتدانی
دم و هم شیوه زیست بورژوائی (گرگ وارگی) از نظر طبری، ننگین است.
·
یعنی در شأن آدمی نیست.
·
طبری را باید در هر صورت جزو
معلمین اتیک و اخلاق توده ای محسوب داشت.
·
یادش به یاد باد.
·
هومانیست و مورالیست سلحشور توده و
حزب توده.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر