سعدی
شیرازی
( ۵۶۸ -
۶۷۱ هجری شمسی)
حکایت ششم
(گلستان با ب اول، ص 25 )
تحلیلی از شین میم شین
وزیر گفت:
«پادشاه را کرم
باید، تا بر او گرد آیند و رحمت، تا در پناه دولتش، ایمن نشینند.»
1
·
سعدی در این حکم، دیالک تیک وسیله
و هدف را به شکل دیالک تیک کرامت و حمایت و دیالک
تیک رحمت و پناهندگی بسط و تعمیم می دهد.
2
·
در قاموس سعدی هر کرد و کاری مصلحتی است:
·
کرامت (بزرگواری) وسیله ای است برای جلب حمایت مردم. (هدف)
·
کرامت فی نفسه فاقد عینیت است.
·
چیزی خنثی و غیر قابل ارزیابی است.
·
به عنوان مثال، اگر شاه به حمایت مردم محتاج نباشد، می
تواند از کرامت و بزرگواری صرفنظر کند.
3
·
این یعنی اینسترومنتالیسم (ابزار گرائی) که فرمی از پراگماتیسم است.
·
پراگماتیسم یکی از مکاتب امپریالیستی است.
·
برای پراگماتیسم حقیقت عینی کشک است.
·
حقیقی آن چیزی است که سودمند باشد.
·
استعمار کشورهای دیگر برای دول امپریالیستی سودمند است.
·
پس مباح و مشروع و مجاز است.
·
خرافات رنگارنگ برای دول امپریالیستی مفید اند، پس نه باطل،
بلکه حقیقی و درست اند.
4
ویلیام جیمز (1842
ـ 1910)
روانشناس،
فیلسوف پراگماتیست آمریکائی
مؤسس روانشناسی
آمریکائی
استاد دانشگاه
هاروارد
آثار:
پراگماتیسم:
نامی جدید برای طرز تفکر های قدیم
معنای حقیقت
·
پراگماتیسم نامی
است، برای جهان بینی ایدئالیستی
ـ ذهنی و اگنوستیسیستی رایج در کشورهای انگلوساکسن
که به پیروی از پیرس ـ قبل از
همه ـ از سوی ویلیام جیمز توسعه داده شده و
توسط شلر و ده وی تدوین
یافته است.
5
·
فرمی که ده وی به
پراگماتیسم داده، به اینسترومنتالیسم
(ابزار گرائی) نیز معروف شده است.
6
·
پراگماتیسم را می
توان فرم نمودین انگلوساکسنی فلسفه حیات تلقی کرد.
7
·
پراگماتیسم در
موارد بیشماری با جهان بینی نیچه انطباق دارد و در بسیاری از مسائل با پوزیتیویسم که شدیدا تحت تأثیرش قرار دارد، سازگار
است.
8
·
از
دیدگاه پراگماتیسم، کلیه تصورات، مفاهیم، قضاوت ها و نظرات ما قواعدی اند، برای رفتار (پراگمای)
ما و «حقیقت» آنها، تنها در سودمندی عملی آنها برای زندگی ما نهفته است.
9
·
معیار حقیقت، از
دیدگاه پراگماتیسم، عبارت است از سودمندی، فایده، نتیجه و نه انطباق با واقعیت عینی.
·
به قول ویلیام جیمز، «حقیقت هر چیز بوسیله نتیجه نهائی آن اثبات می شود.»
·
به عبارت دیگر «هر تصور تا زمانی که برای زندگی ما مفید باشد، حقیقی محسوب می شود.»
10
وزیر گفت:
«پادشاه را کرم
باید، تا بر او گرد آیند و رحمت، تا در پناه دولتش، ایمن نشینند.»
·
در این حکم سعدی، وارونه سازی
حقایق اجتماعی به وضوح دیده می شود.
·
وارونه سازی، وارونه بینی و وارونه نمائی چیزها، پدیده ها و
روندها از ویژگی های شعور اجتماعی فئودالی است
11
·
ثروتی که اشراف بنده دار، فئودال و دربار در اختیار دارند،
حتی به قول خود سعدی در همین حکایت، نه ثمره کار شخصی آنها، بلکه نتیجه غارت حاصل
کار دیگران و غصب ثمره عرق جبین توده های مردم است.
·
آنها نه بخشندگان ثروت، بلکه غاصبان حاصل کار دیگرانند و
لذا سخن گفتن از جوانمردی، کرم و رحمت آنان نسبت به توده رعایا و اصناف، که
فرزندان شان به خدمت سربازی در لشکر شاهان
موظفند، معنائی جز وارونه سازی حقایق اجتماعی
ندارد.
·
و در حقیقت نوعی عوامفریبی آگاهانه است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر