تحلیلی از شین میم شین
سعدی
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 8 ـ 10)
صدف را که بینی
ز دردانه پر
نه آن قدر دارد
که یکدانه در
·
معنی تحت اللفظی بیت:
·
صدفی که پر از دانه های ریز در است، ارزش صدفی را که حاوی در یکدانه ای است، ندارد.
·
بنظر سعدی صدف مملو از درهای خرد، ارزش در یکدانه را ندارد.
·
سعدی با این مقایسه قصد آموزش کدامین شناخت افزار دیالک
تیکی را دارد؟
·
برای پاسخ به این پرسش بهتر است به چیزهائی که مورد مقایسه
قرار می گیرند، توجه کنیم:
1
·
صدفی مملو از دانه های در خرد با صدفی حاوی یکدانه در مورد
مقایسه قرار می گیرند
·
سعدی در این بیت نیز تعداد درها را در دو صدف مورد مقایسه
قرار می دهد.
·
می توان گفت که مقوله کمیت را به شکل چندین در و یک در بسط
و تعمیم می دهد:
·
صدف اول بلحاظ کمی برتر از صدف دوم است.
·
چون مثلا حاوی ده عدد در کوچک است.
·
در حالیکه صدف دوم حاوی فقط یک در بزرگ است.
2
·
سعدی بعد مقوله کیفیت درها را به شکل درهای خرد و در یکدانه
بسط و تعمیم می دهد.
·
در یکدانه بلحاظ کیفی برتر از درهای خرد متعدد است.
3
·
خواننده اکنون سر در گم است و قادر به تصمیم گیری قطعی
نیست:
الف
·
چون صدف اول بلحاظ کمی برتر از صدف دوم است:
·
مثلا حاوی 10 در کوچک است.
·
درحالیکه صدف دوم حاوی فقط و فقط یک در بزرگ است.
ب
·
اما از سوی دیگر در صدف دوم بزرگتر از درهای صدف اول است.
·
یعنی صدف دوم بلحاظ کیفی برتر از صدف اول است.
4
·
سعدی اعلام می دارد که در یکدانه ی صدف دوم صدبار بهتر از درهای
خرد صدف اول است.
·
خواننده حتما از سعدی دلیل می طلبد.
·
چه آسانتر از ارائه دلیل برای دیالک تیسین بزرگ قرون وسطی:
5
·
سعدی خواهد گفت که در دیالک تیک کمیت و کیفیت، نقش تعیین
کننده از آن کیفیت است.
·
کیفیت در یکدانه در صدف دوم بهتر از کیفیت درهای ریز صدف اول
است.
·
به همین دلیل در یکدانه ی صدف دوم برتر و بهتر و ارزشمندتر
از همه درهای ریز صدف اول است.
·
استدلال نظری (تئوریکی) همین است.
·
استدلال نظری ولی کافی نیست.
·
چون در دیالک تیک تجربی ـ نظری نقش تعیین کننده از آن تجربی
است
6
·
خواننده می تواند دلیل تجربی هم از شیخ بزرگ شیراز طلب کند.
·
سعدی در این زمینه هزاران دلیل تجربی از طبیعت و جامعه و
تفکر (یعنی کلیه های فرم های حرکت ماده) در آستین دارد.
·
یکی از این دلایل را در تمرین پیشین ذکر کردیم:
اسب تازی و گر ضعیف بود
باز هم از طویله ای خر، به!
·
در این بیت نیز شیخ شیراز برتری یک اسب تازی حتی ضعیف را بر دهها خر اعلام می دارد و از نقش
تعیین کننده کیفیت بر کمیت پرده برمی دارد:
·
خواننده به تجربه در خواهد یافت که حق با سعدی است:
·
تا خر بجنبد، اسب تازی دروازه شهر را پشت سر گذاشته است.
·
دلیل تجربی بهتر از این مگر می توان ارائه داد؟
7
·
دیالک تیک کمیت و کیفیت در اواسط قرن نوزدهم، به همت مارکس و انگلس توسعه و تکامل فلسفی شگرفی یافته و برای
توضیح روندهای طبیعی، اجتماعی و فکری بسیار بغرنج و پیچیده به خدمت گرفته شده است.
·
دیالک تیک کمیت و کیفیت یکی از شناخت افزارهای ارزشمند و
صرفنظر ناپذیر در فلسفه مارکسیستی ـ لنینیستی است.
·
خواننده بهتر است که همین شناخت افزار را بطرق مختلف بسط و
تعمیم می دهد و تمرین کند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر