ویتالیسم (4)

پروفسور دکتر کامیلا وارنکه

برگردان شین میم شین

 ایمانوئل کانت (1724 ـ 1804)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

اثر او تحت عنوان «نقد خرد محض» نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:

اتیک (انتقاد از عقل عملی)

استه تیک (انتقاد از قوه قضاوت)

فلسفه مذهب

فلسفه حقوق

فلسفه تاریخ

1

·       کانت در صدد غلبه هم بر نظرات غلط مکانیسیسم و هم ویتالیسم برآمد:

الف

·       کانت هم نظریه ماشین دانستن ارگانیسم ها را رد کرد

ب

·       و هم خود قانونیت ویتالیستی را.

·       (خود قانونیت یعنی کارکردن ارگانیسم نه بر طبق قانونمندی های عام، بلکه بر طبق قانونمندی های خاص خود را. مترجم)

2

·       کانت پدیده هدف طبیعی را بکمک دیالک تیک جزء و کل توضیح داد و راه را برای ارائه آلترناتیو واقعی در مقابل مکانیسیسم و ویتالیسم هموار ساخت.

·       مراجعه کنید به تئوری کلیت در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

3

·       ویتالیسم در فلسفه رومانتیکی طبیعت، بعد از شلینگ و هگل مجددا رونق یافت که بدنبال کشف الکتریسیته کونتاکتی از سوی گالوانی به صورت آموزش تحریک پذیری و حساسیت فون هالر به میدان آمد. 

4

·       مشاهده مغناطیسم و الکتریسیته در حیوانات بطور ویتالیستی مورد تفسیر قرار گرفت.

·        (مسمریسم)

5

·       و در احضار روح و جریانات تئوسوفیستی در فرم دمل چرکین مطرح شد.

6

·       ویتالیسم بیولوژیکی واقعی که با نام ترویرانوس و فون مولر در رابطه بود، بعدها از سوی بورداخ، بائر و دیگران به صورت مکتبی در آمد.

7

·       مسائل فرم سازی با رونق گرفتن شیمی، جزو مسائل فیزیولوژیکی ـ شیمیائی و با تشکیل روانشناسی علمی جزو مسائل حیات روانی محسوب شدند.

8

·       با توسعه شیمی آلی و تولید آزمایشگاهی مواد آلی (ارگانیکی) ثابت شد که برای پیدایش آنها قوه حیاتی لازم نیست.

9

·       با توسعه داروینیسم و ارائه علل طبیعی ذاتی برای پیدایش انواع گیاهان و جانوران بطلان تصوراتی به اثبات رسید که حیات را وابسته به مواد غیر فیزیکی ـ غیر شیمیائی مرموز می دانستند و توسعه (تکامل) را تنها بر مبنای قوای حیاتی خاص توضیح می دادند. 

10

·       از منتقدان برجسته ویتالیسم در این دوره می توان دوبوآ ـ ریموند، هلم هولتس، لوتسه را نام برد.

11

 هانس آدولف ادوارد دریش (1867 ـ 1941)

فیلسوف طبیعت و زیست شناس آلمانی

نظریه ویتالیستی دریش در باره طبیعت از سوی ناسیونال ـ سوسیالیسم (فاشیسم آلمان) بمثابه مبانی فلسفی ـ علمی ایدئولوژی نازی بکار گرفته شد.

خود او پاسیفیست بود و لذا در سال 1933 بازنشسته گردید.

·       در آغاز قرن بیستم نئوویتالیسم پا به صحنه نهاد که بنیانگذار و تئوریسین آن دریش نام داشت.

ادامه دارد.