ویرایش و تحلیل
از
فریدون ابراهیمی
﴿وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ ۚ قُل لَّسْتُ عَلَيْكُم بِوَكِيلٍ﴾
[ الأنعام: ۶۶]
قوم تو قرآن را دروغ مى‌شمردند در حالى كه سخنى است بر حق.
بگو:
من كارساز شما نيستم.
کریمدر این آیه،
برای «اثبات» حقیقت قرآن، به عوض استدلال علمی و عقلی و تجربی
دیالک تیک حقیقت و باطل
را
به شکل دیالک تیک تصدیق و تکذیب بسط و تعمیم می دهد.
ضمنا
خدا را کارساز جا می زند.
منظورش از تأکید بر کارسازی خدا،
دادن رشوه به منکرین است:
اگر به قرآن ایمان بیاورید، از نعمت کارسازی خدا برخوردار خواهید شد.
﴿لِّكُلِّ نَبَإٍ مُّسْتَقَرٌّ ۚ وَسَوْفَ تَعْلَمُونَ﴾
[ الأنعام: ۶۷]
به زودى خواهيد دانست كه براى هر خبرى زمانى معين است.
محتوای این آیه کریم روشن نیست.
شاید منظورش این باشد،
که خیر الهی برای مدت معینی است و نه برای ابد.
شاید منظورش این باشد،
که برای برخورداری از خیر الهی باید صبور بود.
﴿وَإِذَا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آيَاتِنَا فَأَعْرِضْ
عَنْهُمْ حَتَّىٰ يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ ۚ وَإِمَّا يُنسِيَنَّكَ
الشَّيْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَىٰ مَعَ الْقَوْمِ
الظَّالِمِينَ﴾
[ الأنعام: ۶۸]
و هر گاه کسانی را دیدی که در آیات ما (از روی
عناد و مسخره) به بحث و گفتگو می پردازند، از آنان روی بگردان؛ تا به سخن
دیگری بپردازند. و اگر شیطان تو را به فراموشی افکند، پس هرگز بعد از یاد
آوردن با گروه ستمگران منشین.
کریم
در این آیه،
نحوه رفتار با همنوعان را تعیین می کند:
مؤمنین باید با کسی همنشین شوند که گمراه و کژ رو و ستیزه جو نباشد.
کریم اهل عناد را ستمکاره تلقی می کند.
﴿وَمَا عَلَى الَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنْ حِسَابِهِم مِّن شَيْءٍ وَلَٰكِن ذِكْرَىٰ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ﴾
[ الأنعام: ۶۹]
كسانى كه پرهيزگارى پيشه كرده‌اند به گناه كافران بازخواست نخواهند شد،
ولى بايد آنان را پند دهند. باشد كه پرهيزگار شوند.
کریم
در این آیه
دیالک تیک داد و ستد
را
به صورت دیالک تیک پرهیزگاری و رستگاری
از سویی
و
به صورت دیالک تیک گناهکاری و مجازات
از سوی دیگر
بسط و تعمیم می دهد.
ضمنا
مؤمنین را به دادن اندرز به گمراهان فرا می خواند.
هدف از اندرز، هدایت گمراهان به صراط مستقیم است.
اندرز
فرم خیرخواهانه ای از انتقاد است.
اندرز فرمی از روشنگری اجتماعی است.
هدف از روشنگری
تبدیل اعضای جامعه به پرهیزگاران است.
یعنی
اندرز طرز و طریق اصلاح جامعه است.
سعدی
هم
پند و اندرز را نخستین کار مصلحان برای اصلاح منحرفان و گمرهان می داند.
﴿وَذَرِ الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَعِبًا وَلَهْوًا وَغَرَّتْهُمُ
الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ وَذَكِّرْ بِهِ أَن تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا
كَسَبَتْ لَيْسَ لَهَا مِن دُونِ اللَّهِ وَلِيٌّ وَلَا شَفِيعٌ وَإِن
تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لَّا يُؤْخَذْ مِنْهَا ۗ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ
أُبْسِلُوا بِمَا كَسَبُوا ۖ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ
أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْفُرُونَ﴾
[ الأنعام: ۷۰]
و
واگذار آن كسانى را كه دين خويش بازيچه و لهو گرفته‌اند و زندگانى دنيا
فريبشان داد.
و
به قرآن
پندشان ده مبادا بر كيفر اعمال خويش گرفتار آيند.
جز خدا دادرس و شفيعى ندارند.
و اگر براى رهايى خويش هر گونه فديه دهند
پذيرفته نخواهد شد.
اينان به عقوبت اعمال خود مأخوذند و به كيفر آنكه كافر
شده‌اند برايشان شرابى از آب جوشان و عذابى دردآور مهيا شده است.
کریم
در این آیه،
به انتقاد از کسانی می پردازد
که دیالک تیک دین و دنیا را وارونه می سازند.
یعنی
نقش تعیین کننده را از آن دنیا می دانند.
یعنی
دین خود را به دنیا می فروشند.
ایمان خود را به نان می فروشند.
۱ و
به قرآن
پندشان ده مبادا بر كيفر اعمال خويش گرفتار آيند.
کریم
در این آیه،
قرآن را پندنامه می داند.
منظورش ذکر آیه مناسبی از قرآن
برای وارونه سازی وارونه است.
یعنی
برای نقش تعیین کننده قائل شدن به دین در دیالک تیک دین و دنیا ست.
۲
جز خدا دادرس و شفيعى ندارند.
و اگر براى رهايى خويش هر گونه فديه دهند
پذيرفته نخواهد شد.
اينان به عقوبت اعمال خود مأخوذند و به كيفر آنكه كافر
شده‌اند برايشان شرابى از آب جوشان و عذابى دردآور مهيا شده است.
این آیه کریم، نوعی پند و اندرز شرعی و فقهی است:ایمان به خدا
پیش شرط رستگاری است
و
پیامد کفر، عذاب الهی است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر