اتیک (اخلاق) (19)

آرتور شوپنهاور (1788 ـ 1860)

فیلسوف، نویسنده و استاد مدارس عالی آلمان
آموزش او شامل اتیک، متافیزیک و استه تیک بوده است.
او فلسفه کانت را مرحله تدارکی فلسفه خویش می دانست.
او جهان را مبتنی بر اصل نامعقول قلمداد می کرد
در زمینه آموزش ایده ای افلاطون و فلسفه های شرق نیز صاحب نظر بوده است.
او نماینده ایدئالیسم ذهنی و در تئوری شناخت نماینده سوبژکتیویسم بوده است.

پروفسور ماتیاس کلاین
برگردان شین میم شین

13
اتیک بورژوائی اواخر قرن نوزدهم

• در نیمه دوم قرن نوزدهم، تفکر اتیکی بورژوائی ـ مثل فلسفه بورژوائی ـ بطور دم افزونی خطوط مترقی و هومانیستی خود را از دست می دهد و خصلت اپولوژیکی یکجانبه به خود می گیرد.

• (اپولوژی یعنی توجیه آموزش، طرز تفکر و مواضع و غیره معینی و دفاع بی چون و چرا از آن. مترجم)

• اتیک بورژوائی مالکیت خصوصی سرمایه داری را توجیه می کند و تلاش فرد کاپیتالیست در جهت پیشبرد بیرحمانه منافع خصوصی اگوئیستی خویش بر ضد منافع خلق را بمثابه ایدئال شخصیت انسانی و آزادی مورد تجلیل قرار می دهد.
• این گرایش در بسیاری از نمایندگان اتیک بورژوائی خصلت ارتجاعی و ضد مردمی مستقیم به خود می گیرد.

1
اتیک شوپنهاور

1

• سقوط و انحطاط اتیک بورژوائی در آلمان بوسیله شوپنهاور به راه می افتد.

2

• نگرش پسیمیستی (بدبینانه) بنیادی شوپنهاور نسبت به زندگی در اتیک او نیز بازتاب تعیین کننده می یابد:
• زندگی چیزی جز گناه و درد و رنج نیست.
• بنابرین، مرگ بهتر از زندگی است.

3

• به نظر شوپنهاور، خصلت اراده انسانی عبارت است از خودخواهی ارتقا داده شده تا درجه بدخواهی.

4

• تنها آنجا که ترحم در کار باشد، می توان از اخلاق سراغ گرفت.
• اما چون در جهان اسیر در چنگ اگوئیسم و بدی، نمی توان اصل ترحم را بطور فراگیر تحقق بخشید، پس تعیین هنجارها و مؤلفه های اخلاقی برای انسان ها ـ آنسان که در اتیک پیشین، مثلا اتیک کانت رواج داشت ـ عبث و بیهوده است.

5

• شوپنهاور از ناتوانی کذائی انسان ها در کاهش درد زندگی نتیجه می گیرد که باید از زندگی واپس نشست و جهان را به حال خود رها کرد و به دست سرنوشت و یا هیچ و پوچ سپرد.

6

• اتیک شوپنهاور، اتیکی پسیمیستی (بدبینانه)، نیهلیستی و سرانجام فاتالیستی است.

7

• اتیک شوپنهاور انسان را خلع سلاح می کند و به انفعال مطلق در زندگی محکوم می سازد.
• بدین طریق ـ آگاهانه و یا ناآگاهانه ـ بمثابه ایدئولوژی ئی در می آید که در خدمت ابدی کردن مناسبات حاکمیت و استثمار سرمایه داری بر ضد گرایشات آزادی بخش توده های خلق است.

8

• اتیک شوپنهاور، اتیکی ارتجاعی و ضد خلقی است.

2
اتیک نیچه

فریدریش نیچه (1844 ـ 1900)
فیلسوف، شاعر و فیلولوگ کلاسیک آلمانی
از مؤسسین اگزیستانسیالیسم، ایراسیونالیسم (خردستیزی)

1

• در نیمه دوم قرن نوزدهم، قبل از همه نیچه در ادامه اتیک شوپنهاور به نمایندگی از سودجوئی و قدرت طلبی بورژوازی و سرمایه داری انحصاری در حال تشکیل وارد صحنه می شود.

2

• نیچه با توجه به آماج های مبارزه بورژوازی بر ضد جنبش کارگری «تجدید نظر در همه ارزش ها» را طلب می کند و به تبلیغ لگامگسیخته اخلاق «قدرت طلبی»، «اخلاق اربابی»، اخلاق «برگزیدگان و یا نخبگان»، که «در ورای خیر و شر» قرار دارد و به ترویج «ایدئال» برگزیدگان، یعنی «درندگان مو بور» «نژاد برتر» ـ به قول خود او ـ می پردازد.

3

• تئوری اتیکی نیچه، تئوری ئی عمیقا ارتجاعی و ضد خلقی است.

4

• این تئوری بعدها به یکی از مهمترین منابع ایدئولوژیکی بورژوازی انحصاری آلمان و بویژه فاشیسم آلمان بدل می شود.

ادامه دارد