شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت دوم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۵۵)
بخش سوم
۱
بد و نیک را بذل کن سیم و زر
که این، کسب خیر است و آن، دفع شر
معنی تحت اللفظی:
به افراد خوب و بد سیم و زر ببخش.
بخشش به آدم های خوب، موجب عاقبت به خیری می شود
و
بخشش به آدم های بد، موجب دفع شر.
سعدی
در این بیت شعر،
دیالک تیک داد و ستد
را
به شکل دیالک تیک احسان به نیکان و کسب سود و دیالک تیک احسان به اشرار و دفع شر بسط و تعمیم می دهد.
مخاطب سعدی
اعضای طبقه حاکمه
است.
نتیجه عمل به اندرز سعدی
اولا
گدا پروری
ثانیا
لاشخور پروری
است.
کسب و کار تجار بازار در هر ده و قصبه و شهر هم همین بوده است:
چپاول دار و ندار توده های رعیت،
خانه خراب سازی دهقانان
و
بعد
بخشش پشیزی به آنان
و
تخریب عزت و شخصیت آنان
از
سویی
و
باج دادن به لات ها و لوطی ها و لاشخورها
و
انجام کارهای کثیف به واسطه آنان.
سعدی نمی تواند در خارج از دیالک تیک داد و ستد و دیالک تیک سود و زیان (پراگماتیسم) بیندیشد.
به نظر او دنیا و عقبی بازاری پهناور است،
هر چیز مادی و فکری متاع و کالائی است،
انسان و خدا بقال و تاجر ند.
بنا بر این نگرش سعدی، اگر برای احسان پاداش دنیوی و یا اخروی در کار نمی بود،
نمی بایستی دست به جیب برد و پشیزی به گدائی داد.
بورژوازی در قرن هجدهم
این تئوری سعدی را مبنای استدلال خود قرار خواهد داد و جهان را بازاری و هر انسانی را صاحب کالائی تلقی خواهد کرد و صاحب کالا بودن همه انسانها را به درجه معیار برابری آنها ارتقاء خواهد داد.
چندی بعد،
در گذار سرمایه داری به مرحله امپریالیسم،
همه دستاوردهای هومانیستی و راسیونالیستی انقلابات بورژوائی را به گور خواهد سپرد
و
بر گور آنها
پرچم پراگماتیسم و ایراسیونالیسم (خرستیزی)
را
بر خواهد افراشت و همه خرافات قرون وسطی را دوباره احیا و مدرنیزه و مد مدرن روز
خواهد ساخت.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر