خود آموز خود اندیشی (۱۰۵۹)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت اول

بخش دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۲ ـ ۸۳)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

  

حافظ نیز از موضع اگنوستیسیسم (ندانمگرائی) و ایراسیونالیسم (خردستیزی)،

 استراتژی و تاکتیک مبتنی بر تأیید و تقبیح سعدی را مو به مو اجرا می کند:

بیا به میکده و چهره ارغوانی کن

مرو به صومعه، کآنجا سیاهکارانند.

معنی تحت اللفظی:

میکده محل تجمع نیکوکاران است و صومعه برعکس، محل تجمع بدکاران.

 

این همان دیالک تیک عابد و عالم سعدی است که حافظ به شکل دوئآلیسم میکده و صومعه (میفروش و میخواره و عابد) بسط می دهد:

خلایق را به میخواری و علافی و عیاشی و پرهیز از عبادت و پارسایی و پاکدامنی فرا می خواند.

 

دلیل تجلیل حافظ از می، این است که می مغز بشر را از کار می اندازد و تفکر عقلایی را محال و امکان ناپذیر می سازد.

 

کسروی

روشنگری جسور جنبش مشروطه با خواندن این جور ابیات حافظ و خیام می پرسد:

که چی بشود؟

میخواری و علافی و عیاشی که راه حل مسائل و معضلات ریز و درشت نیست.

 

ادامه دارد.