۱۳۹۸ مرداد ۱۱, جمعه

سیری در شعری از امیر هوشنگ ابتهاج تحت عنوان «حصار» (۶)



تحلیلی
از
میم حجری
 
۱
دیدم
 به
 خواب نیمه شب 
خورشید و مه
 را
 لب به لب
تعبیر این خواب عجب،
 ای صبح خیزان،
 چون کنید؟
 
معنی تحت اللفظی:
نیمه شب
در
خواب
دیدم
که
ماه و خورشید لب بر لب هم نهاده اند.
 
سحرخیزان 
چه
تعبیری از این خواب دارند؟
  
خواب نیمه شب شاعر
بیانگر ماهیت طبقاتی عنگلاب اسلامی
است.
 
اگر 
خورشید
را
سمبل روز و انقلاب
و
ماه
را
سمبل شب و ارتجاع
بدانیم،
تعبیر خواب شاعر
تعیین ماهیت عنگلاب اسلامی
است:
پیروزی عنگلاب اسلامی = پیروزی ارتجاع فئودالی در لفافه انقلاب اجتماعی
 
آنچه
که
فلاسفه 
پس از رو شدن دست جانیان جماران و تعریف مقوله وحشت انگیز فوندامنتالیسم
 دریافته اند،
شاعر توده
پیشاپیش
به
خواب
دیده است.

۲
دیدم
 به
 خواب نیمه شب 
خورشید و مه
 را
 لب به لب
 
تعبیر این خواب عجب،
 ای صبح خیزان،
 چون کنید؟
 
این بیت غزل سایه
از
آن ابیات شعر سایه
است
که
حاوی دریایی از معنا ست
و
روح خود شاعر
از
محتوای آن
کمترین خبری 
ندارد.
 
مشخصه اصلی شعر سایه
همین
است.
 
سایه
سراینده فلسفی ترین و ژرف ترین شعرها 
ست،
بی آنکه فیلسوف و ژرف اندیش
باشد.
 
دلیل این لیاقت ستایش انگیز و حیرت انگیز سایه
چیست؟
 
۳
دیدم
 به
 خواب نیمه شب 
خورشید و مه
 را
 لب به لب
 
تعبیر این خواب عجب،
 ای صبح خیزان،
 چون کنید؟
 
اگر مصراع دوم بیت دوم همین غزل سایه
را
به
یاد آوریم
به
عمق عمقناپیدای این بیت غزل سایه
پی می بریم:
 
تا بردمد خورشیدن نو
شب
را
ز خود بیرون کنید
 
توده
شب
را
از
خود
بیرون نرانده است.
 
در
نتیجه
خورشید نوئی
هم
طلوع نکرده است.
 
خورشید
لب 
بر
 لب
ماه
نهاده است.
 
یعنی 
انقلاب سفید
با
ارتجاع سیاه
به
وحدت رسیده است.
 
یعنی
انقلاب سفید
شکست خورده است
و
  ارتجاع سیاه 
پیروز شده است.
 
۴
دیدم
 به
 خواب نیمه شب 
خورشید و مه
 را
 لب به لب
 
تعبیر این خواب عجب،
 ای صبح خیزان،
 چون کنید؟
 
دلیل این لیاقت ستایش انگیز و حیرت انگیز سایه
تمایلات عرفانی سایه
است.
 
ما
در
شعر مولانا 
نیز
با
چنین پدیده ای
آشنا می شویم.
 
مثلا
در
ابیات معروف زیر:
 
از جمادی مُردم و نامی شدم
وز نما مُردم به حيوان سرزدم 


مُردم از حيوانی و آدم شدم
پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم 


حمله ديگر بميرم از بشر
تا برآرم از ملايک بال و پر 


بار ديگر از ملک پران شوم
آنچه اندر وهم نايد آن شوم

 
ادامه دارد.
 
 

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر