سیری در جهان بینی شهریار (52)

حیدر بابایه سلام

سید محمد حسین بهجت تبریزی

(۱۲۸۵ - ۱۳۶۷)

  ترجمه، ویرایش و تحلیل از

میمحا نجار

 7
حیدربابا،

 ایگیت اَمَک ایتیرمز
عؤموْر کئچر، افسوس بَرَه بیتیرمز
نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز
بیزده، واللاه، اونوتماریق سیزلرى
گؤرنمسک، حلال ائدوْن بیزلرى

·        معنی تحت اللفظی:

·        حیدر بابا، جوانمرد، زحمت کسی را از یاد نمی برد.

·        عمر در گذر است و دریغ چاره ساز نیست.

·        نامرد عمر به پایان نمی برد.

·        ما شما را از یاد نمی بریم.

·        اگر دیدار میسر نگردد، حلال مان کنید.     

1

حیدربابا،

 ایگیت اَمَک ایتیرمز
عؤموْر کئچر، افسوس بَرَه بیتیرمز
نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز
بیزده، واللاه، اونوتماریق سیزلرى
گؤرنمسک، حلال ائدوْن بیزلرى

·        شهریار در این بند منظومه حیدر بابا، دیالک تیک خیر و شر را به شکل دوئالیسم مرد و نامرد بسط و تعمیم می دهد و به توصیف خصایص هر دو می پردازد.

·        دوئالیسم خیر و شر در کتب مقدس (تورات و انجیل و قرآن) به شکل دوئالیسم هابیل و قابیل تئوریزه شده است:

2

·        هابیل و قابیل دو پسر حوا و آدم اند که یکی مظهر خیر است و دیگری مظهر شر.

·        مظهر شر ضمنا قاتل مظهر خیر است:

·        بنیاد برادر کشی ـ بزعم کتب مقدس ـ همین جا ست که میان نوه جات هابیل و نوجات قابل در طول تاریخ، تکرار می شود.

·        ترفند ایده ئولوژیکی کتب مقدس، ترفندی مولتی فونکسیونال است: 

3

·        فونکسیون اول این ترفند ایده ئولوژیکی، دوئالیزاسیون دیالک تیک خیر و شر است:

·        کتب مقدس (ایده ئولوژی نظام اجتماعی ـ اقتصادی برده داری) میان خیر و شر انتزاعی، دیوار دوئالیستی می کشند.

·        بدین طریق، خیر و شر، هر کدام به طرز مستقل و بی ربط و پیوند با یکدیگر تشکیل می شوند، رشد می کنند و توسعه می یابند و هرگز یکی به دیگری استحاله نمی یابد.

·        از دید تئولوژی نمی تواند هم استحاله یابد.

4

·        خیر و شر در قاموس تئولوژی (فقه، شریعت) هر دو منشاء الهی کسب می کنند.

·        هر دو مادر زادی، لدنی، جبلی، ازلی و ابدی جا زده می شوند.

5

·        بدین طریق، مبارزه میان خیر و شر، سلب سوسیالیته (اجتماعیت) می شود. 

·        مبارزه میان خیر و شر ـ در تحلیل نهائی ـ ناتورالیزه می شود.

·        یعنی به پدیده ای طبیعی از جنس توفان و باد و باران و برق و رعد و غیره استحاله می یابد.

·        ناتورالیزاسیون مبارزه خیر و شر عملا به معنی ماستمالی مبارزه طبقاتی است.

·        می توان گفت که مبارزه طبقاتی در تئولوژی به شکل مبارزه خیر و شر دوئالیزه و ناتورالیزه می شود و سلب اجتماعییت (سوسیالیته) و طبقاتیت می شود.

·        این ترفند کتب مقدس، ترفند ایده ئولوژیکی مهلک زهراگینی است:   

6

·        از این به بعد، نظام اجتماعی ـ اقتصادی برده داری، به مثابه مظهر خیر جا زده می شود و هر مخالفی به عنوان مظهر شر.

·        چون بنا بر دوئالیسم خیر و شر (هابیل و قابیل) تبدیل یکی به دیگری محال است، پس تنها راه حل برای طبقه حاکمه برده دار، اعدام هر نفسکشی است.

·        ریشه تئوریکی و تئولوژیکی جنایات اجامر جماران در همین دگم دوئالیستی خیر و شر است.

·        سعدی این دگم تئولوژیکی را در صدها شعر و حکایت به زیور شعر و نثر شعر گونه آراسته است: 

تربیت

نا اهل را

چون گردکان

بر گنبد است.

·        وقتی تربیت نااهل محال باشد، تنها راه غلبه بر نااهل (شر) اعدام او خواهد بود.

7

·        تئولوژی (فقه، شریعت) دگم دوئالیستی خیر و شر را ضمنا فوندامنتالیزه می کند.

·        تئولوژی (فقه، شریعت) دگم دوئالیستی خیر و شر را به دگم دوئالیستی بنیادی (نهادین، ذاتی، سرشتی، ماهوی، لدنی، جبلی) تبدیل می کند.

·        به همین دلیل از دگم دوئالیستی خیر و شر، سلب اجتماعیت و طبقاتیت می شود.

·        در این صورت دیگر کسی به طبقاتی بودن مبارزه مثلا برده با برده دار، رعیت با فئودال، کارگر با سرمایه دار نمی اندیشد.

·        در بهترین حالت، به مبارزه خیر با شر می اندیشد.

·        فرق هم نمی کند که حریف در کدام سنگر طبقاتی پرچم افراشته باشد.

8

·        در پرتو این توضیح تئوریکی، هم درک محتوای تئوریکی اشعار و افکار به میراث مانده از نسل های پیشین آشکار می گردد و ضرورت تحلیل دیالک تیکی آنها.

ادامه دارد.