سیری در شعری خطاب به سهراب (4)

 سرچشمه:

صفحه فیس بوک

مریم اسلامی

تحلیل واره ای از  شین میم شین

 

·       شعری نگفته ام که بنویسم، تا بگویی:

·       «وای چه زیباست!»

·       تنها چند خط گریسته ام، میان دفتری که سال ها ست

·       لذت خودکاری را به خویش ندیده است:

·       من نمی دانم چرا سهراب گفت:

·       «چشمها را باید شست، جور دیگر باید دید!»

·       من همه چیز را همانگونه که هست، می بینم!

·       آیا آن کودکی را که دراز کرد ه است، دست

·       و یا آن گل که ز بی مهری دهر پژمرده است

·       و یا آن کس که از تنهایی

·       به نوشتن ترانه دل بسته است،

·       جور دیگر دیدنش انصاف است؟

·       وقتی می بینی که زنی با فریاد

·       بهر فرزندانش، تن به هر کاری داد

·       وقتی می بینی که غروب خورشید

·       همه جا را گرفته است، چون باد

·       وقتی می بینی که همه غمگین اند، با نقاب گشته اند شاد

·       وقتی می بینی که سکوت در ظلمت با هزار آه و صدها فریاد

·       ناله ها را سر داد،

·       باز هم می گویی:

·       «جور دیگر باید دید؟»

·       وقتی خط به خط متن ها همه نیست جز آه

·       وقتی «مرده»  اند، همه در شهر سیاه

·       وقتی که بر لب هر پیر و جوان هست: 

·       «زندگی ام گشت تباه!»

·       باز هم می گویی:

·       «جور دیگر باید دید؟»

·       با هزار خنده ی تلخ، می گویم که به این حرف تو باید خندید!

·       شاید آن روز که سهراب می گفت:

·       «تا شقایق هست، زندگی باید کرد»

·       خبر از داغ دل نسترن سرخ نداشت.

·       شاید آن روز سهراب به قد قامت موج ایمان داشت

·       شاید آن روز سهراب…!

پایان

تلاش در جهت تحلیل این شعر از

مریم اسلامی

6

  من همه چیز را همانگونه که هست، می بینم!

آیا آن کودکی را که دراز کرد ه است، دست

و یا آن گل که ز بی مهری دهر پژمرده است

و یا آن کس که از تنهایی

به نوشتن ترانه دل بسته است،

جور دیگر دیدنش انصاف است؟

·       شاعر در این بند شعر، برای دفاع از بینش رئالیستی خویش دلیل می آورد.

·       ما دلایل شاعر را یکی پس از دیگری مورد تأمل قرار می دهیم:

1

آیا آن کودکی را که دراز کرد ه است، دست

جور دیگر دیدنش انصاف است؟

·       این اولین پرسش انتقادی سرشته به پرخاش شاعر است:

·       آیا می توان «چشم ها را شست»  و بدون عرق شرم بر جبین، کودکی را که برای دریافت سکه ای به ازای کالای حقیر خویش، دست دراز می کند، طور دیگر دید؟

·       در همین بند شعر، جامعه و جهانی به تیغ تیز انتقاد انقلابی سپرده می شود، جامعه و جهانی که قادر به تأمین نیازهای اولیه نسل فردا نیست و شکننده ترین و بی دفاع ترین اعضای خود را تنها و بی پناه رها کرده است.

·       اگر این جامعه و جهان، جهنم نیست پس چیست؟

·       و اگر جنهم است، به چه دردی جز تخریب دیالک تیکی و نوسازی بنیادی می خورد؟

·       شاعر رئالیست دیگری به نام کوروش آقا مجیدی همین مصراع شاعر این شعر را در قالب شعری تکاندهنده ریخته است.

·       هومانیسم شعله ور در شعر آقامجیدی مو بر اندام هر بنی بشری سیخ می کند و روانش را به توفان می سپارد:

 کوروش آقامجیدی

 چهارراه

سرچشمه

  hasoosha.blogfa.com

·       آنک چراغ قــرمــز، ماندن به ناگزیـر

·       یعنی دوبـاره دیر شــــد، آری دوباره دیر

·       رنگ درنگ، سایه ی خود را فکنده است

·       سنگین، به روی حوصله های جوان و پیر

·        دستی نحیف و کوچک ـ آنسوتَرَک ـ کشد

·       بر شیــشه دستمال کثیفی به رنگ قیر

·       و پتک محکمی به سرش که «نکن، نکن!

·       بدتـر کثیف کردی اش آخر، بیا ، بگیر!»  

·       حالا غرور له شده از مشت کوچکش

·       می افتد و به جاش در آن، سکه ای حقیر

·       تردید: «پس دهد؟ بپذیرد؟ قبول؟ رد؟»  

·       باز امتحان ـ دوباره ـ چه بی رحم و سختگیر!

*****

·       آنک چراغ سبز وَ حرکت وَ می برد 

·       رنگ درنگ، سایه ی خود را از این مسیر

·       اما هنــوز، آبی این چــــــــارراه را 

·       پوشانده است سایه ی یک لاشه خوار پیر

  

 آذر هشتاد وشش

2

و یا آن گل که ز بی مهری دهر پژمرده است

جور دیگر دیدنش انصاف است؟

·       شاعر در این بند شعر در نهایت سادگی، دنیائی حرف برای گفتن دارد:

·       او از سوئی گل های پژمرده در دستان نحیف کودکان گلفروش در چهار راه ها را به تصویر می کشد و بسان مذابی از آهن داغ بر سر وجدان خفته جامعه و جهان دستخوش بحران می ریزد.

·       و از سوی دیگر دهر در هیئت مناسبات تولیدی طبقاتی حاکم را بیرحمانه به محاکمه می کشد که از بی مهری و بی اعتنائی اش گل ها می پژمرند و از مدافعان سرخوش عرفان می پرسد که آیا می توان بر اینهمه فاجعه چشم بست و در عالم هپروت به سیر و سیاحت رفت؟

3

و یا آن کس که از تنهایی

به نوشتن ترانه دل بسته است،

جور دیگر دیدنش انصاف است؟

·       شاعر در این بند شعر به تنهائی و بی پناهی اعضای جامعه و جهان اشاره می کند که از فرط تنهائی به خودگوئی روی آورده اند، به همنشینی دردانگیز با خویشتن تنهای خویش و همگوئی با خویشتن تنهای خویش.

·       سؤال شاعر کماکان این است که آیا می توان چشم ها را شست و اندوه عمیق همنوع را ندید؟

·       روشنگری انقلابی هزار فرم دارد، اینهم یکی دیگر از آن فرم ها ست.

·       خودویژگی این فرم از روشنگری انقلابی این است که شاعر با شعری بیدارنده و هشدارنده به سراغ شعر تخدیرکننده و خواباننده می رود.

·       درست بسان مینا و نیما و یوسف و دیگر امثال نادر آنها.

ادامه دارد