فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تئوری حرکت دایره وار (۱)

    

پروفسور دکتر هانس شولتسه

برگردان

شین میم شین

 

 

 ۱

·      تئوری حرکت دایره وار بر آن است که تاریخ جامعه بشری جمع ساده ای از تاریخ فرهنگ ها و تمدن های منفرد است، که برخی از آنها در کنار همدیگر و برخی  از آنها یکی پس از دیگری وجود دارند و همانند پدیده های طبیعی (مثلا تعویض فصول سال، جذب و دفع در بدن و غیره) مراحل توسعه همانندی را در دوره زمانی محدود خود از سر می گذرانند:

·      پیدایش، رشد، زوال و مرگ.

 

۲

·      بدین طریق، توسعه سرتاسری جامعه از درجات نازل به درجات عالی و پیشرفت جامعتی انکار می شود.

 

۳

·      از آنجا که هر فرهنگ نوزاد، مراحل توسعه  فرهنگ مرده را تکرار می کند، تاریخ عملا به صورت سیر دایره وار نمودار می گردد.

 

۴

·      تاریخ به مثابه تکرار مکرر جلوه می کند.

 

۵

·      نمایندگان نظریات مبتنی بر تئوری حرکت دایره وار به شرح زیر بوده اند:

 

الف

·      در آنتیک (جهان باستان کلاسیک)، به ویژه از سوی  پولی بیوس

 

ب

·      در آغاز عصر جدید از سوی ویکو

 

پ

·       در نیمه دوم قرن نوزدهم از سوی نمایندگان ماتریالیسم مکانیکی، پان اسلاویست روسی دانویفسکی و مورخ آلمانی مایر و امثالهم  

 

۶

آرنولد توینبی

 (۱۸۸۹ ـ ۱۹۷۵)

فرهنگمورخ،

 تاریخفیلسوف

سیاستمدار انگلیسی

از مبلغان تئوری حرکت دایره وار

 

·      تئوری های حرکت دایره وار که در عصر امپریالیسم رواج یافته اند، بازتاب ایدئولوژیکی بحران عمومی سرمایه داری بوده اند و نماینگان آنها به شرح زیر بوده اند:

·      اشپنگلر، توینبی، نوتروپ، داوسون، نیسور، کلبرن، فلوینگ، سوروکین، کالات، پیره نه، اندرله، ویت فوگل و دو بیوس.

 

۷

·      این نظریه پردازان این امر را پیش شرط قرار می دهند که در ورای نظام سرمایه داری پیشرفتی امکان پذیر نیست و گذار از سرمایه داری به سوسیالیسم به معنی سقوط در بربریت است و لذا پیشگوئی مربوط به «اضمحلال غرب» و یا اضمحلال «تمدن مسیحی ـ غربی» (مترادف با نظام سرمایه داری)  را می کوشند به مثابه بزرگترین تراژدی بشریت قلمداد کنند.  

 

۸

·      آنها راه جلوگیری از این «تراژدی» را در برقراری یک «دولت جهانی» می دانند که به نظر اشپنگلر باید تحت حکومت امپریالیسم آلمان و به نظر توینبی باید تحت حکومت امپریالیسم آمریکا باشد و طبقه کارگر و سایر زحمتکشان باید سرسپرده و فرمانبردار بی چون و چرای بورژوازی امپریالیستی باشند.

 

۹

·      بدین طریق تئوری های حرکت دایره وار به توجیه تئوریکی سیاست خارجی تجاوزگرانه امپریالیسم آلمان و آمریکا، به توجیه تئوریکی حقانیت آنان در تسخیر اقتصاد جهانی و همچنین به توجیه کشیدن طبقه کارگر به زیر یوغ بورژوازی امپریالیستی با توسل به متدهای فاشیستی می پردازند.

 

ادامه دارد.