تئوری شناخت (معرفت)
پروفسور دکتر الفرد کوزینگ
برگردان
شین میم شین
۱۶
بنه دیکتوس اسپینوزا
(۱۶۳۲ ـ ۱۶۷۷)
فیلسوف هلندی
مؤسس راسیونالیسم و انتقاد مدرن از انجیل
نماینده راسیونالیسم ماتریالیستی
جهان بینی او پانته ئیستی است.
۱
· اسپینوزا نماینده راسیونالیسم ماتریالیستی بوده است.
۲
· او دوئالیسم دکارت و ناپیگیری های ایدئالیستی ناشی از آن را مورد انتقاد قرار می دهد و رد می کند.
۳
· جهان بینی پانته ئیستی اسپینوزا به جوهری تجزیه ناپذیر متکی است که وجود مستقل از هر چیز دارد و وجود آن در عین حال ماهیت آن را تشکیل می دهد.
۴
· ماهیت جوهر، که اسپینوزا خدا و یا طبیعتش هم می نامد، خود را در صفات مشخصه لایتناهی اش نمودار می سازد.
۵
· صفات مشخصه جوهر به شرح زیرند:
الف
· انبساط
ب
· تفکر.
۶
· جوهر در عین حال امری انبساط یافته و اندیشنده است.
· (اسپینوزا «اتیک»، جلد دوم، ص ۱، ۲)
۷
· جوهر با صفات مشخصه اش در هیئت فرم ها (مودوس ها) نمودار می گردد:
الف
· اجسام مادی فرم های صفت مشخصه انبساط اند.
ب
· ایده ها فرم های صفت مشخصه اندیشیدن اند.
پ
· دلیل انطباق فرم های انبساط و اندیشیدن (مادی و فکری)، یعنی یکسانی (هویت) وجود و تفکر این است که آندو علت واحدی دارند.
۸
· شناخت ـ به نظر اسپینوزا ـ به شرح زیر است:
الف
· شناخت یعنی تصویرسازی از چیزها و یا انعکاس چیزها
ب
· شناخت یعنی تصویرسازی از نظم و ترتیب چیزها و یا انعکاس نظم و ترتیب چیزها
پ
· شناخت یعنی تصویرسازی از نظم و ترتیب ایده ها و یا انعکاس نظم و ترتیب ایده ها.
۹
· تئوری شناخت اسپینوزا بر احکام زیر استوار است:
الف
· «نظم و پیوند ایده ها با نظم و پیوند چیزها یکسان است.»
· (اسپینوزا «اتیک»، جلد دوم، ص ۷)
ب
· چون ایده ها با چیزها انطباق دارند، پس حقیقی اند.
· (اسپینوزا «اتیک»، جلد اول، ص ۶)
پ
· شناخت، چیزها را در مد نظر دارد، نه ایده ها را.
ت
· شناخت باید تصور صحیحی از طبیعت ارائه دهد.
· (اسپینوزا، «رساله مربوط به اظهارات فهم»، ص ۲۲)
۱۰
· اسپینوزا شناخت را به سه دسته متفاوت زیر تقسیم بندی می کند:
نوع اول شناخت
· نوع اول شناخت شامل عوامل زیرین می شود:
۱
· تجربه سست
۲
· ادراک حسی مبهم چیزهای منفرد مغشوش و در هم بر هم
۳
· شناخت حاصل از علائم و نشانه ها
· یعنی شناخت حاصل از داد و ستد فکری (آموزش)
۴
· به نظر اسپینوزا، ایده های حاصل از این نوع شناخت با چیزها انطباق ندارند، مغشوش و درهم بر هم اند و منبع شناخت نادرستی اند.
نوع دوم شناخت
· نوع دوم شناخت به شرح زیر است:
۱
· دانش عقلی متشکل از مفاهیم مشترک
۲
· دانش عقلی متشکل از ایده های انطباقی (تطابقی)
نوع سوم شناخت
· نوع سوم شناخت عبارت است از شناخت حاصل از تأمل و یا حاصل از الهام
۱۰
· به نظر اسپینوزا، فقط نوع دوم و نوع سوم شناخت به حقیقت رهنمون می شوند.
· (اسپینوزا، «اتیک»، جلد دوم، ص ۴۰، تذکره، ص ۲، ۴۱، ۴۲، «رساله مربوط به اظهارات فهم»، ص ۱۵ ـ ۱۶)
۱۱
· به نظر اسپینوزا، شناخت باید با مفاهیم ساده آغاز شود که روشن، صریح و واضح و لذا حقیقی باشند.
۱۲
· به کمک تعاریف و مفاهیم مشترک واضح و روشن می توان ایده های دیگری را در سیستم نتیجه گرفت که متناسب با نظم و ترتیب چیزها باشند.
· مراجعه کنید به اسپینوزیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
اسپینوزیسم
http://mimhadgarie.blogfa.com/post/8261
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر