فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تفکر تاریخی (جهانتصویر تاریخی) (۲۳)

 

 

پروفسور دکتر هانس کورتوم

پروفسور دکتر وینفرید شرودر

برگردان

 شین میم شین

 

تئوری تاریخ در فلسفه بورژوازی واپسین

ادامه

 

ت

لئوپولد فون رانکه

 (۱۷۹۵ ـ ۱۸۸۶)

مورخ

استاد دانشگاه

 سیاستمدار پروس

 

۱

·    نتیجه نهائی این محرومیت از داشتن دورنمای تاریخی را می توان حتی در آثار لئوپولد فون رانکه به وضوح دید:

 

۲

·    لئوپولد فون رانکه در سال ۱۸۳۰ میلادی در بررسی تاریخ و فلسفه اش و در سال ۱۸۵۴ میلادی در سخنرانی هایش راجع به اعصار تاریخ جیدتر‍‍‍‍، بر ضد درک تاریخی «فلسفه تاریخ»، مبنی بر این که «بنی نوع بشر را در پیشرفت لاینقطع و در معراج بی وقفه به سوی کمال می بیند»، موضعگیری می کند.

 

۳

·    به نظر رانکه پیشرفت قابل قبول تنها در دو عرصه زیر وجود دارد:

 

الف

·    «در رابطه با شناخت

 

ب

·    در رابطه با تسلط بر طبیعت.» 

 

۴

·    رانکه استفاده از مفهوم پیشرفت در مورد مسائل زیرین را مجاز نمی داند:

 

الف

·    در مورد هستی (دا زاین) اخلاقی و یا مذهبی فردی

 

ب

·    در مورد تشکیل نوابغ هنری، شعری، علمی و دولتی.

 

·    زیرا اینها به نظر او، منشاء الهی بی واسطه دارند.

 

پ

·    در مورد علوم انسانی منفرد، مثلا فلسفه و سیاست

 

ت

·    در پیوند قرن ها به طور کلی.

 

·    چون به نظر او هر قرنی خادم قرن دیگر نیست.

 

۵

·    رانکه «از نقطه نظر ایده الهی بر آن است که بشریت تنوع بی پایانی از توسعه ها را در خود نهفته دارد که یکی پس از دیگری بروز می کنند.

·    البته بر طبق قوانینی که برای ما نامعلوم و اسرارآمیزند و تفکر ما گنجایش آنها را ندارد.»

 

۶

·    رانکه از این رو، تئوری پیشرفت روشنگری را دور می اندازد و خواهان «نگرش بیطرفانه» و «تاریخ شناسی عینی» می شود.

 

۷

·    این اما به معنی صرفنظر کردن از تعمق در شناخت قوانین توسعه تاریخی است که با قطع رابطه با تئوری پیشرفت روشنگری پیوند تنگاتنگ دارد.

 

۸

·    زیرا فرضیه بندی رانکه مبنی بر این که در عرصه اجتماعی پیشرفتی وجود ندارد، خود نه بیطرفانه است و نه عینی.

 

۹

·    رانکه بدین طریق، پیشاپیش برای علوم وظایف زیر را تعیین می کند:

 

الف

·    قناعت بر گردآوری فاکت ها و الحاق آنها به یکدیگر

 

ب

·    قناعت به «توصیف تمایلات مسلط بر قرن»

 

۱۰

·    به عبارت دیگر، درخواست رانکه مبنی بر برخورد بیطرفانه، کار را به آنجا می کشاند

·    که

الف

·     اولا «چیزها را آن سان که هستند، بپذیریم»

 

ب

·     ثانیا از تجزیه و تحلیل و ارزیابی آنها در چارچوب توسعه بالنده تاریخی، در شدن و فنا شدن شان، صرفنظر کنیم.

 

ادامه دارد.