خرد ـ انسان ـ تاریخ (۶۲)

ایمانوئل کانت

(۱۷۲۴ـ ۱۸۰۴)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

اثر او تحت عنوان «انتقاد از عقل محض»

نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر

دورنمای فراگیر نوینی

به روی فلسفه گشوده است:

اتیک

(نقد عقل عملی)

استه تیک

(نقد قوه قضاوت)

مذهبفلسفه

حقوقفلسفه

تاریخفلسفه

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

 قسمت هفتم

ادامه

۱۳

·    در این نوشتجات کانت، نقد متافیزیک راسیونالیستی او به نقطه اوج خود می رسد:

·    «اگر هر آنچه را که کودکان مدارس بر زبان می رانند و توده مردم نقل می کنند و فلاسفه تبیین می دارند، روی هم تلنبار کنیم، حتی جزء ناچیزی از دانش ما تشکیل نخواهد شد.

۱۴

·    می توانم ادعا کنم که وقتی کسی با مسائل زیر سر و کله بزند، علیرغم ادعای همه چیز دانی، شرمنده خواهد شد:

الف

·    قبل از هر چیزی، چه چیزی واقعا وجود دارد؟

ب

·    به چه دلیل بعضی ها خیال می کنند که از آنچه که روح  نامیده می شود، کلی خبر دارند؟

۱۵

·    جفنگیات متدیکی مکاتب ممتاز متعالی اغلب چیزی جز توافقات برای طفره رفتن از حل مسائل ثقیل الحل به ترفند استفاده از معانی تغییر پذیر کلمات نیستند.

·    برای این طفره رفتن، ادعای زیر راحت ترین و چه بسا عاقلانه ترین راه به نظر نمی رسد:

·    «من نمی دانم.

·    به آسانی نمی توان گفت که به دانشگاه ها تعلق دارد.»

۱۶

·    «عقل های جهانی معینی اگر بتوان چنین نام داد، به آسانی از این مسائل طفره می روند.

۱۷

·    روح به موجودی اطلاق می شود که دارای عقل باشد.

۱۸

·    در این صورت دیدن ارواح را نمی توان کار خارق العاده ای (اعجازی) قلمداد کرد.

۱۹

·    برای اینکه هر کس که قادر به دیدن آدم ها باشد، قادر به دیدن موجودات خردمند هم خواهد بود.»

·    (همانجا، ص ۲۸۵)

۲۰

ایمانوئل شوه دنبورگ

(۱۶۸۸ ـ ۱۷۷۲)

تئوسوف (فقیه ـ فیلسوف) سوئدی

 

·    دلیل خارجی کانت برای تحریر اثرش تحت عنوان «رؤیاها»، تئوسوف (فقیه ـ فیلسوف) سوئدی به نام شو ه دنبورگ بود که کارهای خارق العاده (اعجاز) به او نسبت داده می شد.

۲۱

·    شوه دنبورگ طبیعت پژوه مشهوری بود.

·    در ایام پیری گفته می شد که غیبگو ست و با عالم ارواح در رابطه قرار دارد.

۲۲

·    کانت از کارهای اسپیریتیستی (روحگرایی)تئوسوف سوئدی شنیده بود و می خواست سر و ته قضیه را در آورد.

·    به همین دلیل تلاش داشت تا با او مکاتبه کند.

·    شوه دنبورگ اما به سؤالات کانت جواب نمی داد.

·    در عوض، توسط واسطه ای به اطلاع کانت می رساند که به سؤالت فلاسفه در اثر بعدی اش مفصلا جواب خواهد داد.

۲۳

·    کانت به اندازه ای به این مسئله کنجکاو شده بود که با تحمل هزینه کلان اثر شوه دنبورگ تحت عنوان «اسرار آسمان» را از لندن سفارش داد.

·    کانت پس از خواندن اثر تئوسوف سوئدی، دلخور شده بود.

·    کانت با شهامتی چشمگیر می نویسد:

·    «۸ کتاب دو جلدی مملو از جفنگ»

۲۴

·    کانت بعدا تصمیم می گیرد که در اثری، جفنگیات تئوسوف سوئدی را به چالش کشد:

·    «او (منظور کانت خودش است) با فروتنی معینی می فهمد که از فرط ساده لوحی در صدد کشف حقیقت حکایاتی برآمده است.

·    بعد چیزهایی را در جاهای یافته است که نباید باشند.

·    یعنی عملا چیزی نیافته است.

·    این فی نفسه دلیل کافی برای  نگارش کتابی است.

·    علاوه بر این، مؤلف فروتن (منظور کانت خودش است)  بارها و بارها از دوستان آشنا و نا آشنا کتبی به زور دریافت کرده است.

·    ضمنا کتاب بزرگی هم خریده و بدتر از خریدن، خوانده است.

·    این زحمت خواندن حداقل نمی بایستی هدر رود.

·    اثر حاضر نتیجه این مصائب است.

·    این اثر باید خواننده را در رابطه با ساخت و بافت مسئله  روشن سازد که او ممتازترین و متعالی ترین دعاوی را نمی فهمد، در حالیکه دیگران بدان باور نمی کنند و بقیه آن را مورد تمسخر قرار می دهند.»

·    (همانجا،ص۲۸۴)

ادامه دارد.