خود آموز خود اندیشی (۹۳۴)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شو

مقدمه

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

  

حافظ

کی بود در زمانـه وفا، جام می بیار

تا مـن حکایت جم و کاووس کی کنـم

معنی تحت اللفظی:

از دیرباز وفا وجود نداشته است.

 

حافظ

در این بیت غزل هم بر یک طرفه بودن عشق اشاره دارد.

به عهد منعقده وفا نمی شود.

 

با توجه به بیت قبلی ذکر شده از خواجه

هر دو طرف مورد نظر باید به عهد منعقده وفا کنند.

 

محتوای این بیت غزل خواجه

دال بر آن است که نه عاشق به عهد منعقده دفا می کند و نه معشوق.

 

بی اعتنا به اینکه منظور خواجه در این بیت غزل این باشد و یا نباشد،

واقعا هم قضیه از این قرار است.

عشاق فقط خالی می بندند و خود را وفادار جا می زنند:

 

حافظ

دیدی ای دل که غم عشق، دگربار چـه کرد؟

چون بـشد دلـبر و با یار وفادار چـه کرد؟

معنی تحت اللفظی:

دیدی که غم عشق چه بلایی بر سر عاشق آورد

و

معشوق با عاشق وفادار چه رفتاری داشت؟

 

نیاز غریزی

لایتناهی است و به معشوق واحد بسنده نمی کند.

کسانی که دم از وفاداری می زنند، اگر شرایط عوض شود،

کسی نمی تواند جلودارشان شوند.

 

تجارب روزمره هم نشان می دهند:

به محض اینکه حریفی به پول و پست و مقام می رسد،

به اندازه زیر پیراهن، معشوق عوض می کند.

 

ادامه دارد.