خود آموز خود اندیشی (۹۵۰)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

مقدمه

بخش دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۰)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم! 

 

۱

تو را عشق همچون خودی ز آب و گل

رباید همی صبر و آرام و دل

معنی تحت اللفظی:

دل و آرام و قرار دل خلایق را امثال خودشان می رباید.

ادامه 

 

آنچه سعدی عشق به «همچون خودی ز آب و گل» می نامد، در واقع عشق به چیزی است که شخص دیگر در اختیار دارد.

این چیز مطلوب که تصاحبش احساس خوشایندی نسبت به دارنده آن را در دل عاشق ایجاد می کند، معشوق واقعی است.

به خاطر این چیزاست که عاشق به دارنده آن نزدیک می شود و او را وسیله ای برای به دست آوردن آن چیز قرار می دهد و برای پوشیدن نیت واقعی خویش به حساب خود او می گذارد.

تعیین کننده، برخلاف ادعای سعدی و حافظ و غیره، نه به اصطلاح «معشوق»، بلکه عاشق است که در واقع عاشق خویشتن خویش است و دیگران تنها وسیله ای برای برآوردن نیازهای او هستند.

آنچه «صبر و آرام و دل» می رباید، نه زنی، شاهدی، شاهی، قلدری و یا انعکاس آسمانی ـ انتزاعی آنها، بلکه نیازهای جسمی و روحی (ارگانیکی) فرد مورد نظر است، که برای پنهان کردن نیت خویش، عوامفریبانه اسم معشوق به دارنده آن می گذارد و از دگرپرستی و نه خود پرستی دم می زند.

دست عاشق وقتی رو می شود که معشوق کذائی خواهش و حاجت او را بر آورده نسازد:

زن از جاذبه جنسی نصیبش نکند،

شاه خلعتش نبخشد،

 قلدر مورد حمایتش قرار ندهد

و

 خدا حاجتش را بر آورده نسازد.

 

آنگاه نیت واقعی او از پشت پرده ریا سر به در می آورد و خود را نشان همگان می دهد.

عشق بی انتظار،

دروغی بیش نیست.

عشق همواره برای کسب چیزی مادی و یا روحی و روانی است.

 

ادامه دارد.