خود آموز خود اندیشی (۸۸۳)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست و دوم

بخش دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

 

۱

اگر قیمتی گوهری، غم مدار

که ضایع نگرداند ات روزگار

معنی تحت اللفظی:

اگر بنیادت نیک باشد، ضد ضربه خواهی بود.

 

 

مسئله عمده بنظر سعدی،

داشتن گوهر و بنیاد قیمتی است.

اگر بنیاد نیک داشتی، روزگار از ضایع شدن تو جلوگیری خواهد کرد.

 

مفهوم «روزگار» یکی از مفاهیم ایراسیونالیستی (ضدعقلی) است که در دیوان حافظ و شعرای پیرو حافظ از جمله هوشنگ ابتهاج به وفور یافت می شود.

 

۲

هنر باید و فضل و بخت و کمال

که گاه آید و گه رود جاه و مال

معنی تحت اللفظی:

مقام و مال ماندی نیستند.

ماندنی

هنر و فضل و بخت و کمال است.

 

سعدی

 در این بیت شعر،

جاه و مال را گذرا و ناپایدار قلمداد می کند،

ولی برای هنر و فضل و بخت و کمال ابدیت و لایزالی قائل می شود.

 

از بنیاد و گوهر دیگر دیگر حتی حرفی در بین نیست.

خر تو خر فکری و نظری

به همین می گویند.

 

مفاهیم «هنر»، «فضل» و «کمال» در فلسفه سعدی

معنی روشن ندارند.

مفهوم «بخت» یک مفهوم ایراسیونالیستی است، که در اشعار حافظ و ابتهاج بارها به کار می رود.

ابدیت قائل شدن برای بخت

حاکی از این است که سعدی بخت را هم مثل هنر و فضل و کمال بنیادی و مادرزادی می داند.

 

انسانها خوشبخت و یا بدبخت از مادر زاده می شوند.

 

ادامه دارد.