فرهنگ مفاهیم فلسفی (ت) تئوری شناخت (معرفت) (۱۵)

  

تئوری شناخت (معرفت)

پروفسور دکتر الفرد کوزینگ

برگردان

شین میم شین

 

 

۱۹

دیوید هیوم

(۱۷۱۱ ـ ۱۷۷۶)

فیلسوف

 اقتصاددان

 تاریخدان

از نمایندگان برجسته روشنگری انگلیس

از اقتصاددان ما قبل اقتصاد کلاسیک

معلم کانت

 از دوستان و همفکران آدام اسمیث

 

۱

·    دیوید هیوم هم از همان موضع ایدئالیسم ذهنی آغاز به کار می کند.

 

۲

·    به نظر هیوم نیز کلیه محتواهای ذهن و ضمیر بشری از تجربه حسی ناشی می شوند.

 

۳

·    هیوم اما بر خلاف برکلی (که به نظرش همه چیز ایده اند و بس) میان افکار و یا تصورات و استنباطات (ادراکات) تفاوت قایل می شود. 

 

۴

·    به نظر هیوم، استنباطات (ادراکات) عبارتند از عوامل بی واسطه و لذا نیرومند و پرنفوذ.

 

۵

·    افکار و تصورات اما فقط تصاویر استنباطات هستند و لذا ضعیف و کم نفوذند.

 

۶

·     کلیه افکار بر ادراکات بی واسطه مبتنی اند.

 

۷

·    اگر قرار بر این باشد که مفاهیم ما حاوی معنی باشند، پس باید برای ادراکات ما شالوده ای نشان داده شود.

 

۸

·    اگر انطباق مفهومی با ادراکی را نتوان نشان داد، این بدان معنی خواهد بود که مفهوم مورد نظر بی معنی و بیهوده است و واژه ی حاوی مفهوم، ترکیبی از اصوات توخالی است.

·    (هیوم، «بررسی ئی راجع به فهم انسانی»، جلد ۲ )

 

۹

·    این نظریه بعدها منبع تئوریکی مستقیم «تئوری معنی» و «اصل تصدیق» نئوپوزیتیویستی می شود.

 

·    مراجعه کنید به پوزیتیویسم، نئوپوزیتیویسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری.

 

نئوپوزیتیویسم

و

پوزیتیویسم

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4439

 

۱۰

·    از نظرات هیوم ضرورتا این نتیجه حاصل می آید که کلیه مفاهیمی که عام را منعکس می کنند، بی معنی اند، زیرا برای عام نمی توان ادراکی را نشان داد.

 

۱۱

·    به نظر هیوم، شناخت عبارت است از پیوند دادن محتواهای ذهن و ضمیر بشری.

·    البته این پیوند دادن بر طبق قواعد معینی که از روابط میان تصورات ناشی می شوند، صورت می گیرد.

 

۱۲

·    هیوم این روابط را به شرح زیر طبقه بندی می کند:

 

الف

·    بخشی از این روابط  غیرقابل فهم اند.

 

ب

·    بخشی از این روابط اما قابل فهم اند.

 

۱۳

روابط  غیرقابل فهم

 

·    روابط غیرقابل فهم را روابط ایده ها و الهام ها تشکیل می دهند.

·    این روابط از مقایسه اندیشه ها در ضمیر آدمی پدید می آیند و موضوع هندسه، جبر و حساب هستند و به برکت کردوکار  خالص فهم کشف می شوند.

 

۱۴

روابط  قابل فهم

 

·    روابط  قابل فهم، اما برعکس، موضوع فاکت اند و غیرقابل اطمینان اند.

·    چون از دانش تجربی ناشی می شوند.

·    (هیوم، «بررسی ئی راجع به فهم انسانی»، جلد ۴ )

 

۱۵

·    هیوم برای معارف ریاضی ـ منطقی اعتبار و اطمینان مستقل از تجربه قایل می شود و در این مورد به عنوان پیشاهنگ مستقیم «نئوپوزیتیویسم» نمودار می گردد.

 

۱۶

·    به نظر هیوم، پیوند دادن فاکت ها مبتنی است بر رابطه علی (علت و معلولی).

·    چون ما تنها به برکت این تصور، می توانیم از بدیهیت حافظه و حواس خود فراتر برویم.

 

۱۷

·    رابطه علت و معلولی را اما نمی توان به برکت تفکر درک کرد.

·    چون تفکر از دانش تجربی نشئت می گیرد.

·    یعنی نتیجه عادت ما ست.

 

۱۸

·    به نظر هیوم، شناخت حقیقی به ریاضیات مستقل از تجربه محدود می شود.

·    در عرصه های دیگر فهم انسانی ضعیف است.

 

۱۹

·    عشق به دانش و پژوهش انسانی را به آخرین «قوای اساسی و اصول» راه نیست.

·     ابدا راه نیست.

·    (هیوم، «بررسی ئی راجع به فهم انسانی»، جلد چهارم)

 

ادامه دارد.