خود آموز خود اندیشی (۸۶۵)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست . دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

 

 

۱

کسی با بدان نیکوئی چون کند

بدان را تحمل، بد افزون کند

معنی تحت اللفظی:

اگر کسی به بدان خوبی کند، بدی تکثیر می شود.

 

سعدی

 در این بیت شعر،

 شیوه رفتار با بدان را در قالب هنجار می ریزد و به صورت قانونی همیشه و همه جا معتبر تحویل خواننده شعرش می دهد:

نیکی در حق بدان، تأثیر معکوس به جا می گذارد و شرارت آنها را افزایش می دهد.

 

بنا بر تئوری بنیاد سعدی

همه جمادات و نباتات و جانوران و انسانها به خوب و بد بنیادی، فطری، جبلی، طبیعی، خدادادی و مادرزادی طبقه بندی می شوند.

 

زنبور

در فلسفه سعدی

جزو بد بنیادان و مورچه جزو نیک بنیادان

محسوب می شود.

از این رو ست که شبلی را به خاطر برگرداندن مورچه، که به قول حکیم طوس، « دانه کش است، جان دارد و جان شیرینش خوش است»، تحسین می کند و زن را به سبب جلوگیری از قتل عام زنبوران، بی خرد می نامد.

در تئوری بنیاد سعدی، بدبنیاد را نمی شود تربیت و اصلاح و امر به معروف و نهی از منکرکرد.

بد بنیاد را باید در جا نابود کرد و خودش را و مردم را از شرش آزاد ساخت:

 

ادامه دارد.