خود آموز خود اندیشی (۸۶۳)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست . دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

 

 

۱

بشد مرد دانا پس کار خویش

گرفتند یک روز، زن را به نیش

معنی تحت اللفظی:

مرد دانا از خانه بیرون رفت و زنبورها به جان زن نادان و ناقص العقل افتادند.

 

 

سعدی

در این بیت شعر،

برای آماده کردن ذهن خواننده به پذیرش نظرش،

دیالک تیک خیر و شر

را

 به شکل دیالک تیک دانا و نادان بسط و تعمیم می دهد و به طور تلویحی دیالک تیک مرد و زن را در ذهن خواننده زنده می کند.

زنبوران زن را بدون علت، به نیش می گیرند و سزای برخورد «ناتورالیستی» اش را در کف دستش می گذارند.

 

سعدی

برای اثبات تئوری بنیاد خود

به تحریف حقایق نیاز مبرم دارد و گرنه، زنبور اگر مورد تهدید قرار نگیرد و احساس خطر نکند، به دفاع از لانه خویش برنمی خیزد.

 

سعدی

 به طور غیرمستقیم،

بدون صرف ذره ای انرژی اضافی،

حقانیت پراگماتیسم را در ضمیر خواننده شعرش نفوذ می دهد:

خوب آن است، که سودی به همراه می آورد.

 

زنبوری که عسل برای انسان تولید نمی کند، یعنی سودی ندارد و علاوه بر آن نیش هم می زند، یعنی زیانبار است، بی تردید بد مادرزاد است و باید نیست و نابود شود.

 

زن ستیزی سعدی

در این بیت شعر

آشکار می گردد:

سعدی

 دیالک تیک خر و خردمند

را

به شکل دیالک تیک زن و مرد بسط و تعمیم می دهد.

 

ادامه دارد.