خود آموز خود اندیشی (۱۱۶۶)

 

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت هشتم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص  ۸۷ ـ ۸۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

دیوان حافظ و سعدی جولانگاه وارونه سازی های رنگارنگ است:

 

حافظ

از زبان سوسن آزاده ام، آمد به گوش

کاندرین دیر کهن، کار سبکساران خوش است

معنی تحت اللفظی:

سوسن آزاده به من گفت:

«در این جهان کهن، کار سبکساران خوشایند است.»

 

سبکسار

در فرهنگ لغات

به معانی زیر است:

سبکسر (تهی مغز)

خودرأی

بی خرد.

 

حافظ

در این بیت غزل

ادعا می کند که که خوشایند کردوکار سبکسران و ابلهان و بی خردان است.

یعنی

خلایق هرچه خرتر، خوشبخت تر.

 

در حالیکه قضیه درست بر عکس است.

این چیزی جز وارونه سازی حقایق نیست.

 

حافظا، ترک جهان گفتن، طریق خوشدلی است

تا نپنداری که احوال جهانداران خوش است.

معنی تحت اللفظی:

جهانگریزی (ریاضت پیشگی) پیش شرط شادمانی است.

تا خیال نکنی که حال جهانداران (خوانین و سلاطین و بزرگان و فرمانروایان، اعضای طبقات حاکمه) خوش است.

 

حافظ

در این بیت غزل

دیالک تیک فقیر و غنی (ریاضت و لذت)

را

وارونه می سازد:

یعنی

نقش تعیین کننده را از ا« ریاضت (فقر و ذلت و بدبختی) قلمداد می کند.

در حالیکه قضیه درست بر عکس است.

این هم چیزی جز وارونه سازی حقایق نیست.

 

ادامه دارد.