خود آموز خود اندیشی (۱۱۰۱)

     

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شور

حکایت دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۸۳ ـ ۸۴)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم

 

حافظ

کنون به آب می لعل خرقه می شویم

نصیبه ازل از خود نمی توان انداخت

معنی تحت اللفظی:

اکنون خرقه صوفیانه ام را با شراب می شویم و نه با آب.

میخوارگی  از خصوصیات ازلی من است.

 

حافظ در این بیت، همان مطلب ابیات قبلی را تکرار می کند.

او خرقه شستن به آب می لعل (میخوارگی) را «نصیبه ازل»، یعنی امری تقدیری و سرنوشتی می داند، امری که انسان را از آن رهائی ممکن نیست.

 

حافظ

گفتم :

این جام جهان بین، به تو کی داد حکیم

گفت :

آن روز، که این گنبد مینا می کرد.

معنی تحت اللفظی:

از پیر مغان پرسیدم که جام می را که جام جهان بین است، خدا کی به او داده است.

کفت در همان روز تشکیل جام وارونه آسمان.

 

حافظ در این بیت، همان محتوای ابیات بالا را به فرمی دیگر تکرار می کند:

حکیم (خدا) جام جهان بین (جام می) را در روز الست که گنبد مینا را خلق می کرد، به او داده است.

 

سر ز مسـتی برنـگیرد تا به صبـح روز حـشر

هر که چون من در ازل یک جرعه خورد از جام دوست.

معنی تحت اللفظی:

کسی که مثل من در روز الست جرعه ای جام خدا نوشیده باشد، تا روز قیامت مست می ماند.

 

 حافظ در این بیت غزل، مضمون بیت سعدی را مو به مو تکرار می کند:

کسی که در روز الست جرعه ای از جام دوست خورده باشد، تا صبح روز حشر مست خواهد بود و حافظ گویا چنین کسی است.

 

ادامه دارد.