خود آموز خود اندیشی (۹۲۴)

شین میم شین

بوستان

باب سوم

در عشق و مستی و شو

مقدمه

بخش اول

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۸)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم!

  

حافظ

ای توانگر، نفروش این همه نخوت، که تو را

سر و زر در کنف همت درویشان است.

 معنی تحت اللفظی:

دار و ندار ثروتمند وابسته به همت دراویش است.

 

حافظ

در این بیت غزل

دیالک تیک توانگر و گدا

را

وارونه می سازد.

چون نقش تعیین کننده در این دیالک تیک را از آن گدا می داند.

چون توانگر را وابسته به گدا جا می زند.

هدف و آماج حافظ

در این غزل

 از سویی عوامفریبی است.

عوامفریبی از طریق هندوانه چپاندن زیر بغل فقرا.

هدف و آماج حافظ تسکین و تخدیر سوبژکتیو توده «بی همه چیز» است تا به شرایط معیشتی ذلتبار تن در دهند و به اعتراض و قیام برنخیزند.

هدف و آماج حافظ

از سوی دیگر، دعوت از توانگران به مراعات تظاهر آمیز فقرا ست.

 

حافظ

به توان سرنگونساز توده واقف است و نمی خواهد که سیستم جامعتی حاکم سرنگون شود.

در غزل دیگری

حافظ

به طبقه حاکمه هشدار صریح و روشن می دهد:

ساقی به جام عدل به باده تا گدا

غیرت نیاورد که جهان پر بلا کند.

معنی تحت اللفظی:

طبقه حاکمه باید عادل باشد.

در غیر اینصورت فقرا برمی خیزد و جامعه را به آشوب می کشند.

 

ادامه دارد.