مانفرد بورولفگانگ پطر ایش هورن
آلفرد کوزینگ
گونتر کروبر
برگردان شین میم شین
اهمیت ماتریالیسم تاریخی
برای تئوری و متدیک علوم اجتماعی
• این اهمیت را می توان در نکات زیر خلاصه کرد:
1
• ماتریالیسم تاریخی، اولا تئوری علمی ـ ماتریالیستی ئی از جامعه و توسعه آن ـ بمثابه کل ـ بنیانگذاری می کند، که نه بر گمانورزی های انتزاعی، ارزیابی های سوبژکتیف و غیره، بلکه بر پیش شرط ها و شرایط واقعی، طبیعی و اجتماعی بطور علمی قابل درک حیات انسانی، بویژه بر اهمیت روند تولید و بازتولید اجتماعی مادی و توسعه آن مبتنی است.
2
• ماتریالیسم تاریخی، ثانیا امکان آن را پدید می آورد که پدیده های اجتماعی مختلف در پیوندهای اجتماعی و تاریخی، مستقل از تصورات سوبژکتیف و امیال انسانی و بر مبنای قانونمندی های عینی در نظر گرفته شوند.
• این اما در عرصه پژوهش علوم اجتماعی نیز اصل بنیادی علمیت است.
3
• ماتریالیسم تاریخی، ثالثا بر اهمیت اجتماعی کردوکار عملی ـ انتقادی و انقلابی انسانی تأکید می ورزد.
• ماتریالیسم تاریخی هر کار مربوط به علوم اجتماعی را در جهت شرکت فعال در تحول تاریخی و اجتماعی سوق می دهد، تحول تاریخی و اجتماعی ئی به معنای مبارزه طبقاتی طبقه کارگر، به معنای تحول سوسیالیستی و کمونیستی جامعه.
• و یا در جهت تدوین مبانی علمی ئی سوق می دهد که در خدمت اهداف یاد شده باشند.
*****
• مدل اجتماعی ماتریالیسم تاریخی عرصه ای از واقعیت حیات اجتماعی را آشکار می سازد و دقیقا تعریف می کند که بر امور بیولوژیکی، پسیکولوژیکی و دیگر امور طبیعی زندگی انسانی و محیط زیست او مبتنی است، اما ـ اصولا ـ از آن فراتر می رود.
• عرصه ای واقعیت که با کردوکار عملی انسان های ماهیتا شعورمند و اراده مند پدید می آید و توسعه می یابد، اما ـ علیرغم آن ـ یک واقعیت عینی است، یک عرصه واقعیت مادی به معنای مسئله اساسی فلسفه است.
• عرصه ای از واقعیت که پیوندهای ساختاری عام آن و دینامیسم آن کشف شده اند.
• این برای علوم اجتماعی و همچنین برای پراتیک مبتنی بر علم از اهمیت بنیادی برخوردار است.
• زیرا علوم اجتماعی و پراتیک مبتنی بر علم واقعیت عینی حتی الامکان دقیق تعریف شده را و یا عرصه واقعیت دقیقا تعریف شده ای را پیش شرط قرار می دهند، که مستقل از تصورات، نظرات و غیره سوبژکتیف وجود دارد.
• ماتریالیسم تاریخی در اینجا معضلات تئوریکی ئی را از میان برمی دارد که از این حقیقت امر ناشی می شوند که ما در حیات اجتماعی با پدیده ها و پیوندهائی سر و کار داریم که در اثر عمل انسانی تحقق می یابند و لذا مستقل از انسان ها و مستقل از شعور آنها وجود دارند.
• همه تئوری های اجتماعی که به معنای ماتریالیسم تاریخی بطور ماتریالیستی پیریزی نشده بودند و نشده اند، به دلیل همین معضلات، ناکام ماندند و ناکام می مانند.
• تعریف فلسفی دقیق واقعیت اجتماعی عینی بوسیله ماتریالیسم تاریخی به مفهوم کاملا جدیدی از جامعه راه باز می کند.
• این مفهوم حسابش را هم از بازسازی های ایدئالیستی و گمانورزی های اوتوپیکی جدا می کند و هم از سوبژکتیویسم ایدئالیستی در تعریف جامعه.
• این مفهوم بطور کامل در جهت روند اجتماعی واقعا پیش رونده، مستقل از گمانورزی ها و بازسازی ها و سوبژکتیویسم ها سمتگیری می کند.
اهمیت ماتریالیسم تاریخی
برای علوم منفرد و تدوین تئوری
• همه نکات یاد شده در بالا برای جامعه پژوهی و تاریخ پژوهی علوم منفرد و تدوین تئوری اجتماعی و تاریخی از نقطه نظرهای زیر اهمیت دارند:
1
• طرح فلسفی ماتریالیسم تاریخی امکان کشف عوامل و پدیده های مهم و غیرمهم تاریخی و یا اجتماعی را فراهم می آورد.
• این امر تنها از طریق نسبت دادن عوامل و پدیده به واقعیت عینی حیات اجتماعی و از طریق نسبت دادن خود واقعیت حیات اجتماعی به مناسبات تولیدی قابل ارزیابی است.
• تنها بدین طریق می توان منشاء چیزها و پدیده های منحصر بفرد و یا تصادفی را در روندهای اجتماعی و قانونمند کشف کرد.
• این نقطه نظر امکان صرفنظر از انبوده متنوعی از جنبه ها و پیوندهای غیر ماهوی و غیر مهم اگرچه موجود و برجسته کردن جنبه ها و پیوندهای بلحاظ تاریخی و سوسیولوژیکی ماهوی و مهم را، ایزوله کردن فکری آنها را، جمعبندی آنها را در سیستم های بزرگ، چشمگیر و فشرده و مبنا قرار دادن آنها در مسئله گذاری ها، تئوری سازی ها، فرضیه بندی ها و آزمون و آزمایش فرضیه های علوم اجتماعی و همچنین استفاده عملی از معارف حاصل از علوم اجتماعی را فراهم می آورد.
• این نقطه نظر فلسفی به تنهائی کافی نخواهد بود، ولی از دیدگاه مارکسیسم ـ لنینیسم باید آن مبدأ، مبنا و آماجگذاری باشد.
• این برای تعیین اهمیت اجتماعی خواص، شیوه های عمل، سیستم های ارزشی، تصورات و غیره انسانی از اهمیت بزرگی برخوردار است.
• فقط این نسبت دادن به واقعیت اجتماعی عینی و گرایشات توسعه آن نشان می دهد که آیا ما با شیوه های عمل، تصورات و غیره ای سر و کار داریم که واقعا در جامعه مؤثر واقع شده اند و یا می شوند و لذا باید مورد پژوهش علوم اجتماعی قرار گیرند و یا اینکه در عملکرد مشترک و بغرنج سیستم ها و مکانیسم های تنظیمی ناپدید خواهند شد و از رده خارج خواهند گردید و بی نتیجه تاریخی و اجتماعی خواهند ماند.
• خلاصه کلام، اینکه آیا ما با افراد، خواص، تصورات و غیره «واقعی» سر و کار داریم و یا نه.
• یکی دیگر از خدمات فلسفی دوربرد ماتریالیسم تاریخی که برای همه علوم اجتماعی و بویژه برای پراتیک انقلابی اهمیت بزرگ دارد، عبارت است از اجرای دترمینیسم دیالک تیکی ـ ماتریالیستی در رابطه با حیات اجتماعی.
• این مسئله در مورد علوم اجتماعی و استفاده عملی از معارف علمی در جامعه نیز صادق است، که شناخت ـ قبل از همه ـ شناخت کل است.
• نسبت دادن مناسبات اجتماعی بر مناسبات تولیدی و نسبت دادن مناسبات تولیدی ـ به نوبه خود ـ به مرحله توسعه معین نیروهای مولده مادی جامعه امکان در نظر گرفتن توسعه فرماسیون اجتماعی و بدانوسیله توسعه جامعه ـ بطور کلی ـ بمثابه یک روند قانونمند عینی و «طبیعی ـ تاریخی» ـ به قول مارکس و لنین ـ را پدید می آورد، روندی که در نتیجه عمل پراتیکی انسان ها تشکیل می گردد و قوام می یابد.
پایان بخش سوم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر