ویرایش و تحلیل
از
میم حجری
زمان زاینده،
زمان دگرساز،
زمان طوفانزا،
هر دم با پویۀ ابرها همراه است.
طبری
معنی مفهوم فلسفی زمان
را
نمی داند.
این نه زمان،
بلکه ماده است
که
زاینده و دگرگون شونده و دگرگون سازنده و طوفانزا ست.
ماده ای که در چارچوب مکان و زمان وجود دارد.
زمان و مکان
صفت ممیزه (اتریبوت) ماده اند.
نه
ماده
بدون زمان و مکان وجود دارد
و
نه
زمان و مکان بدون ماده
و
بدون یکدیگر.
روی این مقولات مهم فلسفی باید کار کرد.
زمان و مکان
هم
در تغییرند.
اینجا
اما
بحث بر سر استنباط طبری از زمان است:
طبری
زمان را از ماده و مکان مجزا می سازد
و
فونکسیون دگرگونساز بدان نسبت می دهد.
زمان یک مفهوم فلسفی است.
مفهوم زمان
مثل هر مفهوم دیگر
از تجرید انواع مشخص و مختلف زمان تشکیل می یابد.
مثلا
از تجرید لحظه و ثانیه و دقیقه و ساعت و شبانه روز و هفته و ماه و فصل و سال و دهه و قرن و هزاره و عمر و غیره.
همه این زمان های مشخص در تغییرند.
مثلا
فصل بهار تغییر می یابد و به فصل تابستان مبدل می شود.
با تغییر فصل
طبیعت تحول می یابد.
مکان هم یک مفهوم فلسفی است
و
مثل هر مفهوم دیگر
از تجرید انواع مشخص مختلف مکان تشکیل می یابد.
مثلا
از تجرید پستو، اتاق، خانه، باغ، بیابان، خیابان، کارخانه، روستا، قصبه، شهر، استان، کشور، دریا، اقیانوس، قاره، جهان و غیره.
مکان هم در تغییر است.
مثلا روستا توسعه می یابد و چه بسا به قصبه تبدیل می شود.
دریا خشک می شود و به بیابان مبدل می شود.
ماده هم مفهومی فلسفی است
و
از تجرید، ذرات و اتم ها و الکترون ها و مولکول ها و اجسام و افراد و اشیاء و نباتات و جانوران و غیره
تشکیل یافته است.
ماده
فی نفسه
در تغییر و توسعه مدام است.
تغییر ماده
به
تغییر مکان و زمان منجر می شود
و
تغییر مکان و زمان هم متقابلا به تغییر کم و بیش ماده.
ایراد بینشی طبری
نسیان دیالک تیک مکان ـ زمان ـ ماده
است.
رابطه مکان و زمان با ماده
رابطه فرم و محتوا ست.
تعیین کننده در دیالک تیک زمان و مکان و ماده
اما
ماده است
که
تضادمند است
و
به همین دلیل خودجنب است.
می توان گفت:
دیالک تیک مکان ـ زمان ـ ماده
به معنی بسط و تعمیم دیالک تیک فرم و محتوا ست
و
در
دیالک تیک فرم و محتوا، تعیین کننده، محتوا ست.
همانطور که نباید فرم را مجزا از محتوا در نظر گرفت،
به همان سان هم نباید زمان و یا مکان را مجزا از همدیگر و به ویژه مجزا از ماده در نظر گرفت
و
مثل طبری
(و یا فروغ فرخزاد)
از
زمان زاینده،
زمان دگرساز،
زمان طوفانزا،
هر دم با پویۀ ابرها همراه است
سخن گفت.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر