دایرة المعارف روشنگری: فرهنگ مفاهیم فلسفی (پ) پارادوکس

۱۴۰۱ آبان ۷, شنبه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (پ) پارادوکس

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان

شین میم شین

· (در فرهنگ لغات دودن، پارادوکس عبارت است از ادعا و یا حکم به ظاهر باطل و بی معنا، که پس از تجزیه و تحلیل دقیقتر بر حقیقت غول آسائی دلالت می کند. مترجم)

· پارادوکس یک واژه یونانی است.

· معنی تحت اللفظی آن عبارت است از نامعقول، ادعای مغایر با اصول مهترالعام، واقعیت امری با معانی متناقض.

· اصطلاح «پارادوکس» به مثابه صفتی برای واقعیات امور منطقی و یا پسیکولوژیکی معینی به کار می رود.

· صفات «پارادوکس» و «آنتی نوم» اغلب به معنی واحدی مورد استفاده قرار می گیرند.

· برخی از اهالی قلم، صفت «پارادوکس» را در مورد آن دسته از آنتی نوم ها به کار می برند که خصلت سینتاکتیکی (علم نحو) صرف دارند و صفت «آنتی نوم» را در مورد آنتی نوم های سمانتیکی مورد استفاده قرار می دهند.

· صفت «پارادوکس» گاهی هم به منظور واقعیت امر پسیکولوژیکی به کار می رود:

· مثلا به سبب نظرات علمی که پذیرفته ایم و یا به سبب نظراتی که ما عمری با آنها خوگر شده ایم.

· فیزیکدانی که در عالم فکری فیزیک کلاسیک تربیت شده و عمری با مفاهیم آن کار کرده، طرز نگرش تئوری نسبیت را پارادوکس خواهد یافت:

· مثلا این نظر را که دو حادثه ی به لحاظ زمانی مجزا که دیگربه نظر تماشاگری همزمان جلوه می کنند، می توانند به نظر تماشاگر دیگری که در جای دیگری به تماشا ایستاده، تحت شرایطی، همزمان جلوه کنند.

· مفهوم پارادوکس به این معنای پسیکولوژیکی اش، خصلت نسبی دارد:

· آنچه که به نظر فردی پارادوکس (ضد و نقیض) جلوه می کند، می تواند به نظر کس دیگری مستدل و معقول باشد:

· فیزیکدانی که در عالم فکری فیزیک مدرن تربیت شده، نظر فوق الذکر تئوری نسبیت را به هیچوجه پارادوکس احساس نخواهد کرد، بلکه قابل فهم و مستدل خواهد یافت.

· اگر کسی به دیدن ظواهر امور قناعت کند و قادر به نفوذ در ماهیت قضایا نباشد، اغلب با مشاهده یک تضاد دیالک تیکی به پارادوکس هائی از این نوع برخواهد خورد.

· مراجعه کنید به آنتی نوم.