جبر (ضرورت) (6)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان شین میم شین

1

فرق جبر (ضرورت)  با قانون

·        جبر علیرغم داشتن رابطه تنگاتنگ با عام، با قانون فرق دارد.

1

·        قانون، عبارت است از پیوند جبری (ضرور) و عام میان اوبژکت ها، روندها و غیره.

·        ولی هر پیوند جبری (ضرور)، حتما نباید پیوند قانونمندی باشد.

2

·        قانون، همواره به گروهی از اوبژکت ها، حوادث و غیره نسبت داده می شود که در آنها شروط لازم برای مؤثر بودن آن، موجودند.

·        جبر اما بر عکس، می تواند شامل حال حوادث منفرد و یا حوادثی که فقط یک بار اتفاق می افتند، نیز باشد.

3

·        برای اینکه هر پیوند جبری (ضرور)، همزمان، پیوند قانونمندی باشد، باید نه یک پیوند عام بالقوه، بلکه یک پیوند عام بالفعل باشد:

الف

·        یعنی شامل حال کل طبقه اوبژکت ها و روندهای بالفعل موجود باشد.

ب

·        و باید نه پیوند خواص سطحی، فرعی و غیرماهوی، بلکه پیوند خواص ماهوی آنها باشد، یعنی یک پیوند ماهوی باشد.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک پدیده و ماهیت (نمود و بود) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

2

فرق جبر (ضرورت) با علیت

·        جبر را نباید با علیت یکی گرفت.

·        مراجعه کنید به علیت، دیالک تیک علت و معلول در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

·        اگر چه پیوند علی، یک پیوند جبری (ضرور) میان علت و معلول است، ولی هر پیوند جبری (ضرور)، حتما نباید یک پیوند علی باشد.

2

·        مثلا  در هر مثلث متساوی الاضلاع، میان مساوی بودن سه ضلع و مساوی بودن سه زاویه یک پیوند جبری (ضرور) وجود دارد، ولی نه مساوی بودن سه ضلع، علت مساوی بودن سه زاویه است و نه برعکس.

3

·        شب و روز جبرا (بالضروره) به دنبال یکدیگر می آیند، بدون اینکه یکی علت دیگری باشد.

·        (علت تشکیل شب و روز چند و چون محور کره زمین است. مترجم)  

3

فرق جبر (ضرورت)  با تصادف

·        جبر (ضرورت) و تصادف، بطور مجزا و منفصل، مقابل هم قرار نمی گیرند، بلکه آندو در یک پیوند دیالک تیکی با یکدیگر قرار دارند. 

·        مراجعه کنید به دیالک تیک ضرورت و تصادف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

·        حادثه ای را تصادفی می نامیم، که تحت شرایط موجود، بتواند صورت گیرد، ولی حتما نباید صورت گیرد و با توجه به شرایط موجود، وقوع آن را هنوز نتوان تعیین کرد و یا حداقل به وضوح تعیین کرد.

2

·        جبر (ضرورت) و تصادف در چارچوب شرایط واحدی ضد یکدیگرند.

3

·        هر حادثه ای در رابطه واحدی و بشرط واحدی همواره می تواند یا جبری (ضرور) باشد و یا تصادفی.

4

·        تضاد جبر (ضرورت) و تصادف اما مطلق نیست، بلکه نسبی است و فقط برای سیستمی از شرایط و شروط موجود وجود پیدا می کند.

·        در خارج از این شرایط و شروط، جبر (ضرورت) و تصادف می توانند یه یکدیگر تبدیل شوند.

5

·        حادثه ای که در پیوند معینی جبری (ضرور) است، می تواند در پیوند دیگری تصادفی باشد و یا برعکس.

6

·        حالت خاص این رابطه دیالک تیکی در آن است، که جبر (ضرورت) و تصادف می توانند در جریان روند توسعه معینی به یکدیگر بدل شوند:

·        آنچه در یک پله توسعه، تصادفی است، می تواند در پله توسعه دیگری، جبری (ضرور) باشد و یا برعکس.

مثال اول

·        تغییری که به سبب بروز شرایط محیط زیستی جدید، بطور تصادفی در ارگانیسم گیاهان و جانوران صورت گرفته، می تواند در پله بعدی رشد آنها ـ اگر شرایط محیط زیست ثابت بماند ـ  به مشخصه جبری (ضرور) ارگانیسم بدل شود و نسل های بعدی آن را به ارث برند.

مثال دوم

·        توسعه فرم ارزش از ساده و تصادفی به عام و جبری (ضرور) توسط کارل مارکس در کتاب «سرمایه»  به اثبات رسیده است. 

7

·        پس نه حادثه و روند مطلقا جبری ئی (ضروری) وجود دارد و نه حادثه و روند مطلقا تصادفی ئی.

8

·        جبر (ضرورت)  و تصادف همواره در وابستگی به شرایط و پیوندهای مشخص مطرح می شوند.

9

·        از این رو نسبت دادن جبر (ضرورت)  و تصادف به جهان بمثابه یک کل مجاز نیست.

10

·        مطلق کردن جبر (ضرورت) ما را به منجلاب فاتالیسم (تقدیرگرائی) سوق می دهد و مطلق کردن تصادف به باتلاق «ایندترمینیسم» (فقدان تعین مندی)  

11

·        (مطلق کردن اختیار و نفی و انکار جبر در دیالک تیک جبر و اختیار ما را به منجلاب آنارشیسم سوق می دهد. مترجم )

  

·    مراجعه کنید به آنارشیسم، فاتالیسم، دترمینیسم و ایندترمینیسم، دیالک تیک جبر و اختیار (ضرورت و آزادی) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

12

·        دترمینیسم دیالک تیکی که وجود عینی جبر (ضرورت)  و تصادف را و رابطه متقابل آن دو را مورد تأکید قرار می دهد، هم با دترمینیسم مکانیکی وهم با ایندترمینیسم تفاوت دارد.

13

·        رابطه دیالک تیکی جبر (ضرورت) و تصادف، خود را در قانونمندی های آماری بطرز بارزی عیان می سازد.

الف

·        هر قانون آماری به توصیف رفتار جبری (ضرور) کلیتی از اوبژکت ها تحت شرایط معینی می پردازد.

ب

·        نحوه رفتار هر اوبژکت منفرد، در یک همچو کلیتی، در چارچوب شرایطی که بوسیله جبر (ضرورت) تعیین می شود و در محدوده هائی که بوسیله جبر (ضرورت)  تعیین می شود، تصادفی است.

تجزیه رادیو اکتیو اتم اوران

مثال

·         هر عنصر شیمیائی رادیو اکتیف بنا بر قانون       N= N₀ • e^{- }   تجزیه می شود. 

·        این که چه موقع اتم معینی از این عنصر تجزیه می شود، در چارچوب این قانون، تصادفی است. 

·        اینجا جبر (ضرورت)، در میدانی از تصادفات قرار دارد و از درون این تصادفات راه خود را به پیش می گشاید.

ادامه دارد.