تحلیل دیالک تیکی ضرب المثل ها (7)

شین میم شین

آن ‌را که حساب پاک است،

از محاسبه چه باک است؟

·        معنی تحت اللفظی:

·        کسی که تخلفی مرتکب نمی شود، باکی از کنترل ندارد.

1

·        این ضرب المثل بلحاظ نظری و منطقی بی عیب و نقص است.

·        کسی که موازین قانونی و هنجارهای اخلاقی را اکیدا رعایت می کند، قاعدتا نباید هراسی از محاسبه و کنترل و بازرسی و بازپرسی داشته باشد.

·        ولی از نظری تا عملی، از منطقی تا واقعی، از ذهنی تا عینی راه درازی است.

·        چرا و به چه دلیل؟

2

·        برای اینکه نظری و عملی، منطقی و واقعی، ذهنی و عینی نه فقط در وحدت با یکدیگر، نه فقط در انطباق با یکدیگر، بلکه ضمنا در تضاد با یکدیگر قرار دارند.

·        یعنی در رابطه دیالک تیکی با یکدیگر قرار دارند.

·        درست به همین دلیل نسبیتی وارد این ضرب المثل و ضرب المثل های مشابه می شود و به دلیل همین نسبیت، هر کنترل، هر محاسبه، هر بازرسی، هر بازپرسی و هر بازجوئی هراس انگیز، دلهره آمیز و نگرانی آور جلوه گر می شود.

·        ولی چگونه می توان این دیالک تیک دردناک (سیاوش کسرائی) را تجسم بخشید و تفهیم کرد؟   

3

آن ‌را که حساب پاک است،

از محاسبه چه باک است؟

·        به عنوان مثال، هر انسان پاکدامنی که در جامعه و همبود با همنوعان خویش بسر می برد، جایزالخطا ست.

·        هر کس می تواند به هر دلیلی خطائی مرتکب شود.

·        مثلا در اثر خستگی جسمی، عصبی و یا روحی ارتکاب اشتباه امری طبیعی و عادی است.

4

·        ثانیا محاسبه گر، کنترولچی، بازرس، بازپرس و بازجو به نوبه خود نه ماشین، بلکه آدم است و می تواند به همان سان اشتباه کند و یا به دلیل خرده حساب هائی به تخریب اعتبار سوبژکت مورد نظر بپردازد.  

5

·        ثالثا موازین قانونی و هنجارهای اخلاقی قابل تفسیر چه با سوبژکتیف اند.

·        حریفی در خاطرات ایام کودکی اش می نویسد:

·        در 16 سالگی به جرم «دگر اندیشی» لو می رود و همراه با پدرش به ساواک دعوت می شود.

·        پدر پیرش دم در ساواک در خاک و خل می نشیند تا پسرش «محاسبه» شود.

·        «حساب» چه کسی «پاک» تر از حساب بچه مدرسه ای    می تواند باشد.

·        بازجو اما «آدم» است و بچه مدرسه را در ضمن «محاسبه» زیر و رو می کند.

·        پسرک وقتی با پدرش به خانه برمی گردد، پدر پیر خرد و خراب هم همین ضرب المثل را زمزمه می کند و عملا «محاسبه» گر را به آب زمزم می شوید.

·        پدر نمی داند که برای فرزند خردسالش پرونده تشکیل می شود و مادام العمر زیر نظر قرار خواهد گرفت و به هر بهانه ای بازداشت و تخریب خواهد گشت.

·        از قانون در قانون نامه تا قانون در عالم واقع راه درازی است.

·        قانون چه بسا برای مشروعیت بخشیدن به قانون شکنی ها ست.

پایان