شین میم شین
نه اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه اندیشیدن مادرزادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص ۱۱ ـ ۱۵)
۱
شهنشه، که بازارگان را بخست
در خیر بر شهر و لشکر ببست
کی آنجا، دگر هوشمندان روند
چو آوازه رسم بد بشنوند
معنی تحت اللفظی:
وقتی
خبر بازرگان آزاری طبقه
حاکمه
به
گوش هوشمندان
رسد،
کسی پا دیار
نمی نهد.
سعدی
در
این بیت شعر،
با
تیزهوشی عجیبی
به
نقش هوشمندان،
یعنی حاملان علم و فن و
فرهنگ،
اشاره می کند
و
حمایت از آنها را
بطور غیرمستقیم
توصیه می کند.
هفتصد سال بعد از مرگ سعدی،
بشریت شاهد هردستیز، علم
ستیزی و دانشمند ستیزی وحشت انگیزی
در
دیار او ست.
این هم یکی دیگر از نشانه
های نبوغ این خردمند قرون وسطی است
که
به
نقش مهم علم،
به
مثابه عنصر مهم نیروهای مولده جامعه
واقف است.
۲
نکو بایدت نام و نیکی قبول
نکو دار، بازارگان و رسول.
معنی تحت اللفظی:
شاه
باید
از نیکی استقبال کند و حامل
نام نیکو باشد.
پس
تو
هم
با
بارزگانان و رسولان
رفتار خوبی داشته باش.
سعدی برای قبولاندن نظر
خویش
از
دیالک تیک ننگ و
نام
استفاده می کند
که
هنوز هم در ایران از اعتبار
وزینی برخوردار است
و
چه خون های ارزشمندی که بر
سر این دیالک تیک ـ به عبث ـ هدر نرفته است.
ما
در
اواخر
قرن بیستم
با
گله ای از جوانان فئودالی و خرده بورژوائی
مواجه شده ایم
که
برای نام به اصطلاح نیک
(قهرمان نمائی)
به
ماجراجوئی زیانباری دست زده اند
و
ضربات هولناکی
بر
پیکر پیشرفت اجتماعی
وارد ساخته اند:
با
حسن نیت
هم
می توان
جامعه را به دوزخ مبدل ساخت.
۳
نکو بایدت نام و نیکی قبول
نکو دار، بازارگان و رسول.
سعدی
در
این بیت
شعر،
دیالک تیک ننگ و نام
را
به
عنوان معیاری
وارد دیالک تیک طبقه
حاکمه و توده می کند
و
آن
را
به شکل دیالک تیک
دربار و بیگانگان بسط و تعمیم می دهد.
سعدی برای اقناع شاه،
وسیله دیگری جز دیالک
تیک ننگ و نام نمی یابد.
در جهان بینی
سعدی،
بیگانه
یعنی دشمن.
اکنون
باید
خوشرفتاری با بازرگان و رسولان بیگانه
را
اثبات
کند
و
چاره ای
جز
دیالک تیک ننگ و نام
و آمدن و
نیامدن هوشمندان
نمی
یابد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر