۱۴۰۱ مهر ۷, پنجشنبه

تحلیل دیگری از تراژدی «مهره سرخ» ـ شاهکار سیاوش کسرایی (۳۸)

 Siyavash Kasraei.jpg 

تحلیلی 

از

شین میم شین


۴

در این صورت، دیالک تیک جبر و اختیار (دیالک تیک تقدیر و تدبیر) به شکل دیالک تیک واره همه چیز و هیچ بسط و تعمیم می یابد.

یعنی یکی از دو قطب دیالک تیک حذف می شود و دیالک تیک تکقطبی می گردد.

یعنی جبر (تقدیر) همه کاره و مطلق العنان می شود و برای اختیار و یا انسان کمترین نقشی باقی نمی ماند.

 

انسان بدین طریق به درجه ای نازلتر از حشرات حتی تنزل می یابد.

چون حشرات و جانوران به فرمان غرایز خویش نقش معینی ایفا می کنند.

 

۵

تراژدی ها

به لحاظ اسلوبی (متدیکی) نتیجه تبدیل دیالک تیک جبر و اختیار به دیالک تیک واره همه چیز و هیچ

صورت می گیرند.

اگر تدبیر رستم، لال و بسته لب نمی ماند،

 تقدیر و یا جبر نمی توانست مطلق العنان گردد و فاجعه بیافریند.

 

۶

رستم چه کور بود که گم باد نام او

دستی به آشتی، نگشاده

خود جنگ ساز کرد

دلیل کوری رستم نیز تخریب دیالک تیک جبر و اختیار بوده است.

وقتی جبر (تقدیر) همه کاره باشد، انسان سلب انسانیت می شود و تا درجه جمادات تنزل می یابد:

در این صورت است که همه دستاوردهای میلیون ها ساله توسعه و تکامل انسانی فاقد فونکسیون می گردند:

چشم می بیند، بی آنکه ببیند.

گوش می شنود، بی آنکه بشنود.

بینی می بوید، بی آنکه ببوید

و الی آخر.

 

به همین دلیل است که رستم کورکورانه عمل می کند و به جای شناسائی فرزند خود در زیر ماسک دشمن، به جنگ آغاز می کند.

 

۷

وقتی گئورگ لوکاچ می گوید که هر خطا و خیانت با زیر پا نهادن دیالک تیک آغاز می شود،

منظورش همین است.

 

هیچکس حق ندارد که دیالک تیک عینی هستی طبیعی و اجتماعی را به شکل دیالک تیک واره همه چیز و هیچ تخریب کند.

و گرنه مرتکب خطا و خیانت می شود

و فاجعه و تراژدی می آفریند.

 

ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر