احسان طبری
ویرایش و تحلیل
از
یدالله سلطان پور
۱
اگر در گور جای ما ست، رسم ما روا گردد
که کار آدمی باقی است ور جسمش فنا گردد
معنی تحت اللفظی:
اگر چه ما می میریم،
اما رسم ما رواج می یابد.
برای اینکه کار آدمی فناناپذیر است،
اگرچه جسمش فناپذیر است.
یکی از مهم ترین ایرادات تئوریکی حزب توده
بیگانگی با توده
و
بی اعتنایی به توده
بوده است.
مشخصه منفی مهم استالینیسم همین شخصیت گرایی است.
یکی از وجوه مشترک استالینیسم با فاشیسم و فئودالیسم و فوندامنتالیسم
همین است.
طبری
«ما»
را
ایدئالیزه می کند
یعنی
شخصیت ها
(نخبه ها)
را
و
نه
توده
را.
این عیب بزرگی است که دور از ما باد.
۲
اگر در گور جای ما ست، رسم ما روا گردد
طبری
در این بیت شعر،
اولا
در
گور بودن جای شخصیت ها
را
هم
امری عادی و طبیعی تلقی می کند
و
هم
حتی
ضمنا و عینا
ضرور و الزامی
می شمارد.
(پیش شرط رواج رسم ما می داند.)
کم بها دادن به شخصیت ها
ضمن
پربها دادن به «شخصیت» ها،
یکی از پارادوکس های منفی استالینیسم
است:
استالینیسم
از
سویی
شخصیت های ارجمند حزبی و توده ای
را
فدا می کند
و
از
سوی دیگر
رهبر حزب
را
به
مقام پیشوا
ارتقا می دهد
و
کیش شخصیت
را
توجیه، تئوریزه و ترویج و نهادینه می کند.
۳
اگر در گور جای ما ست، رسم ما روا گردد
که کار آدمی باقی است ور جسمش فنا گردد
ما با نوعی اوتوماتیسم در این بیت شعر طبری
مواجه می شویم.
خرافه رایج در جامعه تشیع زده ما
این است
که
هر چه شمار شهید بیشتر
(در گور بودن جای ما)،
پیروزی اوتوماتیکی به همان اندازه نزدیک تر
(رواج رسم ما.)
به
قول علی شهبازی
«ما جرقه ایم، برای تشکیل آتش بزرگ»
۴
اگر در گور جای ما ست، رسم ما روا گردد
که کار آدمی باقی است ور جسمش فنا گردد
دلیل طبری بر مرگ شخصیت ها به مثابه شرط رواج رسم ما،
بقای کار آدمی و فنای جسم او
ست.
در بقای افکار و اعمال افراد
(چه مثبت و مترقی و چه منفی و مخرب و ارتجاعی)
شکی نیست.
سؤال انگیز
به
لحاظ فلسفی و جهان بینی
اما
فانی قلمداد کردن جسم آدمی است.
ماده
از
منظر ماتریالیسم
خلق ناپذیر و فنا ناپذیر است.
طبری
بیشک
به
این حقیقت امر علمی و عینی واقف است.
جسم آدمی
فنا نمی پذیرد،
به
اجزای متشکله اش تجزیه می شود تا از نو به طرق دیگر ترکیب شود
و
موجودات دیگری پدید آیند.
وقتی گفته می شود
که
از اشعار و آثار طبری نمی توان چیز به درد بخوری فراگرفت،
به
همین دلایل است:
شناخت فلسفی طبری به شناخت فقهی و هنری آلوده است.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر